Alimlər gizli qalaktikalar aşkar ediblər
Elm & Texnologiya
11.04.2025
Emil Nəcəfov
Yeni kəşf kosmos haqda anlayışımızı dəyişə bilər. Astronomlar “gizli” qalaktikalar populyasiyasını aşkar ediblər və bu qalaktikalar kainatın bəzi sirlərinin açarını daşıya bilərlər. Əgər onların mövcudluğu təsdiqlənsə, bu, kainatda qalaktikaların sayı və onların təkamülü ilə bağlı mövcud modelləri alt-üst edəcək. Həmçinin bu qalaktikalar kainatda enerjinin yaranma sirrini açmaq potensialına malikdir. Astronomlar fəaliyyətini artıq tamamlamış Herschel kosmik teleskopu vasitəsilə əldə olunmuş infraqırmızı birləşmiş görüntünü təhlil ediblər. Nəticədə, alimlər demək olar ki, 2000-ə yaxın “gizli” qalaktika aşkar etdiklərini bildiriblər.
İlkin nəticələr göstərir ki, kainatda görmə sahəmizdən kənarda gizlənmiş və kosmosda enerjinin necə yayılmasına təsir göstərən qalaktikalar mövcuddur. Astronomlar hesab edirlər ki, onlar kainatda müşahidə oluna bilən ən zəif işığa töhfə verən tamamilə yeni bir qalaktika populyasiyası aşkar ediblər. Alimlər bu birləşdirilmiş kosmos görüntüsünü indiyə qədər əldə olunmuş ən dərin uzaq infraqırmızı işıq görüntüsü adlandırırlar. Bu görüntü, Herschel kosmik teleskopunun SPIRE aləti ilə toplanmış 141 ayrı-ayrı görüntünün üst-üstə qoyulması ilə yaradılıb.
Yeni görüntü astronomlara tozla örtülmüş və yeni ulduzların böyük əksəriyyətinin formalaşdığı ən gizli qalaktikaları müşahidə etməyə imkan verib. Eyni zamanda alimlər hər bir qalaktikanın parlaqlığının, kainat boyunca yayılan ümumi enerji axınına necə təsir etdiyini ölçə biliblər. İlkin nəticələr astronomları təəccübləndirib. Bu qalaktikaların mövcudluğu hələ tam təsdiqlənməyib, lakin onlar kainatdakı infraqırmızı işığın enerji generasiyası ilə bağlı itkin olan hissəsini təqdim edə bilərlər. Alimlər ehtimal edirlər ki, bu qalaktikaların birləşmiş işığı ölçülmüş fon şüalanmasında mövcud olan boşluğu doldura və onu nəzəriyyənin proqnozları ilə uyğunlaşdırmağa imkan verə bilər.
Astronomların sözlərinə görə, onların aşkar etdikləri obyektlər çox güman ki, indiyə qədər məlum olmayan yeni bir qalaktika növüdür - bu qalaktikalar o qədər solğun görünürlər ki, görünən işıqda müşahidə edilmələri mümkün deyil. Əgər bu kəşf təsdiq olunarsa, bu qalaktika populyasiyası kainatda qalaktikaların sayı və onların təkamülü ilə bağlı mövcud bütün modelləri alt-üst edə bilər. Məsələ ondadır ki, əgər müşahidələr yalnız görünən işıqla məhdudlaşsa, kainatda baş verən kosmik fəaliyyətin ən azı yarısı gözdən qaça bilər. Alimlər adi teleskoplarla ulduz işığını müşahidə etdikdə, kainat tarixinin yalnız yarısını görə bilirlər. Digər yarısı tozla örtülüb və yalnız infraqırmızı işıq bu toz qatından keçə bilir.
Lakin toz miqdarı artdıqca, ondan keçə bilən infraqırmızı işığın dalğa uzunluğu da uzanır. Əslində, kainat tərəfindən istehsal olunan enerjinin təxminən yarısı ulduz işığından qaynaqlanır - bu işıq toz tərəfindən udulur və daha soyuq infraqırmızı şüalanma formasında yenidən yayılır. Alimlərin sözlərinə görə, kainatın təkamülünü tam şəkildə anlamaq üçün həm görünən işıq diapazonunda, həm də daha uzun dalğalı infraqırmızı şüalarla müşahidələr aparmaq vacibdir. İndi astronomlar ümid edirlər ki, işığın müxtəlif dalğa uzunluqlarını müşahidə edə bilən digər teleskopların köməyi ilə bu yeni qalaktika qrupunun mövcudluğunu təsdiqləyə biləcəklər. Lakin bu vəzifəni yerinə yetirəcək teleskop gələcəkdə istifadəyə veriləcək PRIMA kosmik teleskopudur - o, kainatı uzaq infraqırmızı işıq diapazonunda müşahidə edəcək.
Mənbə: Earth.com
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Harvard alimi uzaq keçmişdə Marsda qədim sivilizasiyanın mövcud olduğunu iddia edir
Harvard alimi uzaq keçmişdə Marsda qədim sivilizasiyanın mövcud olduğunu iddia edir
Marsdakı qədim sivilizasiya nüvə müharibəsi nəticəsində məhv edilib. Bu, elmi-fantastik film ssenarisi kimi səslənsə də, Harvard Universitetindən olan alim John Brandenburg hesab edir ki, bu fəlakətli hadisə həqiqətən baş verib.
Robot vasitəsilə süni mayalandırılmış ilk uşaq dünyaya gəlib
Robot vasitəsilə süni mayalandırılmış ilk uşaq dünyaya gəlib
Spermanın sitoplazmaya yeridilməsi metodu - süni mayalanmanın bir növü olan bu üsul 1990-cı illərdə hazırlanıb və bu günə qədər geniş şəkildə tətbiq olunur.
Hüceyrə terapiyası siçanlarda Parkinson xəstəliyinin simptomlarını aradan qaldırıb
Hüceyrə terapiyası siçanlarda Parkinson xəstəliyinin simptomlarını aradan qaldırıb
Alimlər Parkinson xəstəliyi zamanı neyrodegenerasiya əlamətlərinin aradan qaldırılması üçün təkmilləşdirilmiş insan kök hüceyrələrinin uğurla tətbiq olunduğunu bildiriblər.
Ayın uzaq keçmişdə Yerin bir hissəsi olmasına dair sübut əldə edilib
Ayın uzaq keçmişdə Yerin bir hissəsi olmasına dair sübut əldə edilib
Çin tərəfindən həyata keçirilmiş “Chang’e-6” missiyası ilə Yerə gətirilmiş Ay süxur nümunələrinin yeni tədqiqatı, Ayın görünməyən tərəfindəki mantiyada suyun miqdarının, Yerə yaxın tərəfindəki mantiyaya nisbətən daha az olduğunu göstərir.
Günəş sistemindən kənarda Yerə bənzər planetdə ilk dəfə atmosfer aşkar edilib
Günəş sistemindən kənarda Yerə bənzər planetdə ilk dəfə atmosfer aşkar edilib
L 98-59 c adlı qaya tipli planet, qırmızı cırtdan tipli bir ulduzun ətrafında fırlanır və bizdən 35 işıq ili uzaqlığında yerləşir - bu da kosmik ölçülərə görə yaxın məsafə hesab olunur.
Həftənin xəbərləri
