Avropa Komissiyası "Süni Zəka Qanunu"nun təlimatlarını təqdim edib
Süni İntellekt
11.07.2025
Emil Nəcəfov
Avropa Komissiyası “Süni Zəka Qanunu”nun (AI Act) müddəalarının icrasını şirkətlər üçün asanlaşdırmaq məqsədilə qaydalar toplusunu açıqlayıb. Sənəd Avropa Birliyinin hüquqi çərçivəsi daxilində fəaliyyətin necə qurulacağı ilə bağlı tövsiyələr verir və təşkilatların qanun tam qüvvəyə minməzdən əvvəl proseslərini uyğunlaşdırmalarına yardım etməyə yönəlib. Bu qaydalar tövsiyə xarakteri daşıyır, lakin komissiyanın bəyanatına görə, onlar süni zəka həlləri hazırlayan və təmin edən şirkətlərə əlavə hüquqi aydınlıq təqdim edir. Rəsmi açıqlamaya əsasən, süni zəka modellərinin hazırlanması ilə məşğul olan şirkətlər funksionallığın ətraflı təsvirini əhatə edən və daim yenilənən sənədləri təqdim etməyə borclu olacaqlar. Bu sənədlər həm milli və Avropa Birliyi tənzimləyici orqanları, həm də süni zəkanı öz məhsul və xidmətlərinə inteqrasiya etmək istəyən üçüncü tərəf təşkilatları üçün əlçatan olmalıdır.
Şirkətlər həmçinin təmin etməlidirlər ki, onların süni zəka modelləri qeyri-qanuni və ya pirat kontent üzərində öyrədilməsin. Bundan əlavə, yazıçılar və rəssamlar tərəfindən müəllif hüququ ilə qorunan materialların öyrədici məlumatlardan çıxarılması ilə bağlı edilən rəsmi müraciətlərə hörmətlə yanaşılmalıdır. Əgər süni zəka müəllif hüquqlarını pozan kontent yaradırsa, şirkət belə pozuntulara dərhal reaksiya verilməsi və aradan qaldırılması üçün mexanizm tətbiq etməlidir. Qaydalar toplusu ümumi təyinatlı süni zəka sistemlərinə (General Purpose AI) - məsələn, OpenAI şirkətinin ChatGPT və Anthropic şirkətinin Claude kimi süni zəka modellərinə də şamil olunur. Bu modellərin tənzimlənməsinə bu ilin avqust ayından etibarən başlanacaq. Süni Zəka Qanunu mərhələli şəkildə qüvvəyə mindiyindən, Avropa Komissiyası erkən mərhələdə şəffaflığın və hüquqi aydınlığın təmin olunmasına xüsusi diqqət yetirir.
Sənədə əsasən, süni zəka hazırlayan şirkətlər daxilində məlumat mənbələrinin identifikasiyasını, metaməlumatların yoxlanılmasını və süni zəkanın əsas funksional xüsusiyyətlərinin açıqlanmasını təmin edən mexanizmlər tətbiq etməyə borcludurlar. Qanunun müddəalarının pozulmasına görə şirkətlərə illik gəlirin 7%-nə, inkişaf etmiş süni zəka modelləri hazırlayanlar üçün isə 3%-nə qədər cərimə tətbiq oluna bilər. Pul ifadəsində bu cərimələr 100 milyonlarla dollara çata bilər - xüsusilə də illik gəliri 10 milyard dolları keçən iri bulud xidmətləri provayderləri üçün. Sənədin tövsiyə xarakteri daşımasına baxmayaraq, onun məzmunu texnoloji nəhənglərin narazılığına səbəb olub.
Xüsusilə Meta və Alphabet bildiriblər ki, sənədin ilkin versiyaları AI Act-in müddəalarından kənara çıxaraq faktiki olaraq əlavə və yükləyici tələblər toplusu yaradırdı. İyul ayının əvvəlində Avropanın aparıcı şirkətləri - o cümlədən ASML Holding NV, Airbus SE və Mistral AI - Avropa Komissiyasına müraciət edərək süni zəka qanununun tətbiqinin 2 il təxirə salınmasını xahiş ediblər. Müraciətin müəllifləri hesab edirlər ki, bu yanaşma avropalı tərtibatçıların maraqlarını kifayət qədər nəzərə almır və onları digər yurisdiksiyalardakı rəqibləri ilə müqayisədə əvvəlcədən əlverişsiz mövqeyə sala bilər. Bu isə Avropanın süni zəka sahəsində qlobal liderlik şanslarını azalda bilər.
Əvvəlcə qaydalar toplusunun cari ilin may ayında dərc olunması planlaşdırılmışdı, lakin Avropa Komissiyası bu müddətə riayət edə bilməyib. Qanunun tətbiqinin təxirə salınması ilə bağlı çağırışlara baxmayaraq, komissiya təqvim cədvəlini dəyişdirmək niyyətində olmadığını təsdiqləyib. 2026-cı ilin avqust ayına qədər AI Act-in icrasına nəzarət Avropa Birliyinə üzv ölkələrin milli məhkəmələrinin yurisdiksiyası çərçivəsində həyata keçiriləcək. Lakin belə məhkəmə orqanlarının süni zəka sahəsində zəruri texniki ekspertizaya malik olmaması ehtimalı var. Həmin tarixdən etibarən isə Avropa Komissiyası mərkəzləşdirilmiş tənzimləyici funksiyanı öz üzərinə götürəcək və qanunun bütün Avropa ərazisində vahid şəkildə tətbiqini təmin edəcək.
Linki kopyala
artificial intelligence
european union
european union ai act
avropa birliyi
avropa ittifaqı
suni zeka
suni intellekt
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Grok çat-botunun yeni versiyası Grok 4 təqdim edilib
Grok çat-botunun yeni versiyası Grok 4 təqdim edilib
Elon Musk tərəfindən təsis edilmiş xAI şirkəti süni zəka əsaslı Grok çat-botunun yeni versiyası olan Grok 4-ü təqdim edib. Anons əvvəlki versiyanın təqdimatından cəmi bir neçə ay sonra baş tutub.
Süni zəka tərəfindən xərçəngə qarşı hazırlanmış dərman klinik testlərə hazırlaşır
Süni zəka tərəfindən xərçəngə qarşı hazırlanmış dərman klinik testlərə hazırlaşır
Alphabet şirkətinə məxsus törəmə müəssisə olan Isomorphic Labs dünyada ilk dəfə olaraq xərçəngə xəstəliyinə qarşı dərmanın insanlar üzərində klinik sınaqlarına hazırlaşdığını elan edib. Bu dərman DeepMind-ın AlphaFold 3 paketindən istifadə edilməklə hazırlanıb.
ChatGPT şahmatda keçən əsrin kompüter proqramına uduzub
ChatGPT şahmatda keçən əsrin kompüter proqramına uduzub
Retro oyun konsolu Atari 2600 tezliklə 50 illiyini qeyd edəcək. Bu konsolda o dövr üçün texnoloji sıçrayış hesab olunan şahmat proqramı quraşdırılmışdı - insanlar onun vasitəsilə kompüterə qarşı şahmat oynaya bilirdilər.
GPT-5 eyni anda bir neçə süni zəka modelini əvəz edəcək
GPT-5 eyni anda bir neçə süni zəka modelini əvəz edəcək
OpenAI şirkəti yaxın vaxtlarda flaqman süni zəka modeli olacaq GPT-5-i təqdim edəcəyini rəsmi şəkildə təsdiqləyib. Gözlənilir ki, bu model hazırda mövcud olan bir neçə süni zəka modelini - məsələn, GPT-4o və GPT-4-ü əvəz edəcək, bu da ChatGPT istifadəçiləri üçün iş prinsiplərini sadələşdirəcək və süni zəka texnologiyalarının effektivliyini artıracaq.
Apple görmə məhdudiyyətli insanlara süni zəka vasitəsilə yardıma gəlib
Apple görmə məhdudiyyətli insanlara süni zəka vasitəsilə yardıma gəlib
SceneScout - Apple və Kolumbiya Universitetinin birgə tədqiqat layihəsidir. Layihənin məqsədi görmə qabiliyyəti zəif və tamamilə görmə imkanından məhrum olmuş insanlara ətraf məkanda istiqamətlənməkdə kömək etməkdir.
Həftənin xəbərləri
