Böyük dil modelləri əsl məntiqi düşüncəyə sahib deyillər
Süni İntellekt
14.08.2025
Emil Nəcəfov
Arizona Dövlət Universitetinin tədqiqatçıları, böyük dil modellərinin (LLM) məntiqi düşünmə qabiliyyətləri barədə geniş yayılmış fikrə meydan oxuyan bir araşdırma dərc ediblər. Son aylarda süni intellekt sənayesi, mürəkkəb tapşırıqları bir neçə məntiqi addımda həll etmək üçün “düşüncə zənciri” (chain of thought) üsulundan istifadə edən, məntiqi düşünmə modellərini aktiv şəkildə inkişaf etdirir. Lakin son araşdırmalar göstərir ki, bu modellərin ümumi məntiqi konsepsiyaları hətta əsas səviyyədə anlama qabiliyyəti və ya öz “düşüncə prosesi” barədə dəqiq təsəvvürü belə sual altındadır. Məlum olub ki, bu modellər, suallarda mövzudan kənar maddələr olduqda və ya öyrədildikləri məlumatlardakı standart nümunələrdən azacıq fərqləndikdə, tez-tez uyğunsuz və məntiqi cəhətdən səhv cavablar verirlər.
Araşdırmada alimlər mövcud tədqiqatları ümumiləşdirərək bildirirlər ki, böyük dil modelləri “düşünən” deyil, daha çox düşünməni təqlid edən sistemlərdir. Bu fərziyyəni yoxlamaq üçün DataAlchemy adlı bir mühit yaradılıb - burada LLM-lərin “düşüncə zənciri” prinsipi ilə, modelin təlimində istifadə olunmayan məlumatların hüdudlarından kənara çıxan məntiqi tapşırıqları həll etmə effektivliyi ölçülüb. Bu tapşırıqlar, təlim məlumatlarında mövcud olan spesifik məntiqi nümunələrə uyğun deyildi. Mühit iki olduqca sadə mətn çevirmə nümunəsi üzərində öyrədilmiş kiçik modellər yaradır, daha sonra bu iki funksiyanın müxtəlif ardıcıllıq və kombinasiyalarda icrasını nümayiş etdirən əlavə təlim aparılır. Bu yanaşma sayəsində təlim prosesi nəzarət altında saxlanılır və modelin öz əsas təlimindən kənara çıxan tapşırıqlarla necə başa çıxdığı analiz edilir.
Tədqiqatın nəticələri göstərib ki, “düşüncə zənciri” metodundan istifadə edən modellərdə müşahidə olunan böyük məhsuldarlıq artımları əslində böyük ölçüdə ilğımdır və hətta məlumatların paylanmasında orta səviyyəli dəyişikliklər zamanı belə etibarsız və səhvlərə meylli olur. Müəlliflər bildirirlər ki, tapşırıqlar dəyişdikdə “düşüncə zənciri” metodu mətni həqiqətən anlama qabiliyyətini göstərmək əvəzinə, təlim zamanı öyrənilmiş nümunələri təkrarlamağa üstünlük verir. Əldə olunan məlumatlar göstərir ki, istifadə olunan metodologiya çərçivəsində müasir LLM-lərin məntiqi düşünmə qabiliyyəti əvvəl güman edildiyindən xeyli aşağıdır. İş, qeyri-standart tapşırıqlarla başa çıxa bilən və məntiqi prosesləri sadəcə təqlid etmək deyil, həqiqətən anlama qabiliyyəti nümayiş etdirən daha etibarlı və ümumiləşdirə bilən süni intellekt modellərinin hazırlanması sahəsində əlavə tədqiqatlara ehtiyac olduğunu vurğulayır.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
DeepSeek R2 süni intellekt modeli GPT-4-ün rəqibi olacaq
DeepSeek R2 süni intellekt modeli GPT-4-ün rəqibi olacaq
Yeni versiyası hazırlanan DeepSeek süni intellekt modeli haqqında getdikcə daha çox məlumat ortaya çıxır. İnsayderlər bildiriblər ki, Çin şirkətinin neyroşəbəkəsinin təqdimatı avqustdan daha gec bir vaxta təxirə salınacaq - lakin o, çıxış vaxtına qədər ChatGPT ilə rəqabət apara biləcək səviyyədə əhəmiyyətli dərəcədə gücləndiriləcək.
Süni intellektdən istifadə edən həkimlər peşəkar bacarıqlarını itirirlər
Süni intellektdən istifadə edən həkimlər peşəkar bacarıqlarını itirirlər
Süni intellekt dünyada irəliləyərək hətta çox spesifik peşələrə də çatır. Tibbi avadanlıq istehsalçıları texniki tərəqqinin ön sıralarında yer alır və artıq süni intellekt funksiyaları ilə təchiz edilmiş cihazlar istehsal edirlər.
Süni intellekt səbəbilə şirkətlər potensial yeni işçilərlə ənənəvi müsahibə formatına qayıdırlar
Süni intellekt səbəbilə şirkətlər potensial yeni işçilərlə ənənəvi müsahibə formatına qayıdırlar
Getdikcə daha çox şirkət işə qəbul zamanı yenidən canlı müsahibə formatına qayıdır. The Wall Street Journal yazır ki, bu, şirkətlərin süni intellekti köməkçi kimi gizlicə istifadə edən qeyri-səmimi namizədlərdən və ciddi kibertəhlükə yaradan dələduzlardan qorunmasına kömək edir.
ABŞ İT şirkətləri süni intellekt səbəbilə yeni işçi qəbulunu dayandırırlar
ABŞ İT şirkətləri süni intellekt səbəbilə yeni işçi qəbulunu dayandırırlar
Böyük texnologiya şirkətləri, o cümlədən Intel, IBM və Google, vəzifələri süni intellekt vasitəsilə avtomatlaşdırmağa yönələrək müvəqqəti olaraq işçi qəbulunu dayandırırlar.
Süni intellekt qadınların tibbi problemlərini daha az əhəmiyyətli qəbul edir
Süni intellekt qadınların tibbi problemlərini daha az əhəmiyyətli qəbul edir
Respondentlərin tibbi rəyləri “xülasə etmək” üçün süni intellektdən istifadə etmələri üzrə 617 hal təhlil edildikdə məlum olub ki, əldə edilən nəticələr qadınlar və kişilər üçün fərqli olub.
Həftənin xəbərləri
