Süni zəka enerji sərfiyyatına görə bitcoin mayninqini geridə qoyacaq
Süni İntellekt
30.05.2025
Emil Nəcəfov
2025-ci ilin sonuna qədər süni zəka ilə bağlı resursların enerji istehlakı üzrə bitcoin mayninqini geridə qoya biləcəyi ehtimal olunur. Bu nəticəyə Amsterdam Azad Universitetinin Ekoloji Tədqiqatlar İnstitutunun aspirantı Alex de Vries-Gao öz araşdırması əsasında gəlib. Alim daha əvvəlki tədqiqatlarında kriptovalyutaların elektrik enerjisi istehlakı və ətraf mühitə təsirini izləyib. Onun son işi isə ötən həftə Joule jurnalında dərc edilib və süni zəkanın enerji tələbatının artmasına həsr olunub. De Vries-Gao müəyyən edib ki, bu günə qədər süni zəka artıq məlumat emalı mərkəzlərində istifadə olunan elektrik enerjisinin təxminən beşdə birini təşkil edir. Bu göstəricini hesablamaq çətin olub, çünki texnologiya nəhəngləri süni zəka modellərinin enerji sərfiyyatları ilə bağlı konkret məlumatları paylaşmırlar.
Buna görə də alim süni zəka çipləri üzrə təchizat zəncirinə dair məlumatlara əsaslanaraq təxmini qiymətləndirmələr aparmalı olub. Araşdırmanın nəticəsi göstərib ki, effektivliyin artmasına baxmayaraq, süni zəkanın enerji “iştahı” da artır və bu artım o qədər sürətlidir ki, ciddi diqqət yetirilməsi tələb olunur. Alternativ kriptovalyutaların, xüsusilə də ethereumun daha az enerji sərf edən alqoritmlərə keçməsi ilə, de Vries-Gao öz tədqiqat layihəsini bağlamağı düşünürdü. Lakin onun The Verge jurnalistlərinə dediyi kimi, bu anda ChatGPT peyda oldu. Ənənəvi olaraq enerji tutumlu olan daha bir texnologiya artıq çox rəqabətli bir bazara daxil oldu. Süni zəka sahəsi ilə kriptovalyutaları bir çox ortaq cəhət birləşdirir. İlk növbədə, nə qədər çox olsa, bir o qədər yaxşıdır düşüncə tərzi. Texnologiya şirkətləri ən yaxşı modeli yaratmaq uğrunda daim model ölçülərini artırırlar, bununla yanaşı modelin resurslara olan tələbatı da artır.
Bu yarış xüsusilə ABŞ-da - dünyada ən çox məlumat emalı mərkəzinə (Data Center) sahib ölkədə - yeni məlumat mərkəzlərinin “partlayışına” səbəb olub. Süni zəkaya artan tələbatı qarşılamaq üçün enerji şirkətləri yeni qaz elektrik stansiyaları və nüvə reaktorları tikmək niyyətində olduqlarını açıqlayıblar. Enerji istehlakındakı kəskin sıçrayışlar elektrik şəbəkələrinə əlavə yük yaradır və bərpa olunan enerji mənbələrinə keçidlə bağlı planlara təhlükə yaradır. Bu problemlər kriptovalyutaların sənaye miqyasında mayninqi ilə məşğul olan müəssisələrə də xasdır. Nəticədə onlar da blokçeyndə tranzaksiyaları yoxlayan məlumat mərkəzləridir. Daha bir oxşarlıq ondadır ki, süni zəka və kriptovalyuta sahələrinin enerji istehlakını dəqiq qiymətləndirmək çox çətindir. Bir çox böyük texnologiya şirkətləri, o cümlədən süni zəka sistemləri hazırlayanlar, ekoloji məqsədlərini bəyan edir və illik hesabatlarında parnik qazı tullantılarının həcmini təqdim edirlər.
Bu məlumatlar sayəsində son illərdə həm Google, həm də Microsoft-un karbon emissiyalarının artdığı müəyyən olunub. Lakin şirkətlər bu göstəriciləri süni zəkaya aid hissələrə bölmürlər, buna görə də dəqiq olaraq süni zəkanın hansı paya sahib olduğu məlum deyil. Bunu müəyyənləşdirmək üçün de Vries-Gao “trianqulyasiya” metodundan istifadə edib: O, ümumi istifadəyə açıq avadanlıq məlumatlarına, analitik qiymətləndirmələrə və şirkətlərin gəlir hesabatlarına istinad edərək süni zəka üçün istehsal olunan avadanlıqların həcmini və onların potensial enerji istehlakını təxmin etməyə çalışıb. AMD və NVIDIA üçün çiplər istehsal edən TSMC adlı yarımkeçirici istehsalçısı 2023-2024-cü illər ərzində süni zəka üçün paketlənmiş çiplərin istehsalını iki dəfədən çox artırıb. Ekspert, fabriklərin nə qədər süni zəka avadanlığı istehsal edə biləcəyini və bu avadanlıqların nə qədər elektrik enerjisi tələb etdiyini müqayisə edib.
Nəticədə məlum olub ki, ötən il bu avadanlıqlar Niderlandın ümumi enerji istehlakına bərabər qədər elektrik enerjisi sərf ediblər. De Vries-Gao-nun hesablamalarına görə, ilin sonuna qədər süni zəkanın enerji “iştahı” Böyük Britaniyanın enerji istehlakı səviyyəsinə çatacaq. Süni zəka üçün enerji tələbatı 23 giqavata yüksələcək. Təkcə ABŞ-da bu onilliyin sonuna qədər elektrik enerjisinə tələbatın 25% artacağı gözlənilir. Bu barədə keçən həftə ICF konsaltinq şirkətinin hesabatında məlumat verilib. Lakin bu məsələdə çox sayda dəyişən mövcuddur. Məsələn, bir şəxs süni zəkadan vəsait toplama kampaniyasını təşviq etmək üçün istifadə edirsə, onun sorğuları Kaliforniya əvəzinə Qərbi Virciniyadakı məlumat mərkəzi tərəfindən emal olunarsa, karbon emissiyası ikiqat arta bilər. Burada çoxsaylı amillər nəzərə alınmalıdır:
- Göndərilən sorğuların növü
- Cavab verən süni zəka modellərinin ölçüsü
- Məlumat mərkəzinin qoşulduğu yerli elektrik şəbəkəsində bərpa olunan enerji ilə təbii yanacaqlar arasındakı nisbət.
Texnologiya şirkətləri ekoloji hesabatlarında süni zəka ilə bağlı daha şəffaf olsalar, bu sahədə bir çox suallara cavab tapmaq daha asan olardı. Amma hələlik lazımi məlumatları əldə etmək, de Vries-Gao-nun sözlərinə görə, absurd dərəcədə və gülünc şəkildə çətindir. Daha da çətin olan məsələ odur ki, enerji səmərəliliyinin artması ilə enerji tələbatının azalacağı məsələsində qeyri-müəyyənlik şəraitində proqnoz vermək çox çətindir. DeepSeek bu il böyük səs-küyə səbəb oldu, çünki onun modeli Meta-nın Llama 3.1 modelindən xeyli az enerji sərf edirdi.
Bu isə sual doğurdu: Texnologiya şirkətlərinin süni zəkada irəliləyiş əldə etmək üçün bu qədər enerji resurslarına doğrudan da ehtiyacları varmı? Hələlik şirkətlərin daha səmərəli modellərə üstünlük verəcəyi və "nə qədər böyükdürsə, bir o qədər yaxşıdır" yanaşmasından imtina edəcəkləri məlum deyil. Bu yanaşmada sadəcə süni zəka sistemləri üçün məlumat və hesablama gücü artırılır. Ethereum blokçeyni daha səmərəli tranzaksiya yoxlama modelinə keçəndə, şəbəkənin enerji sərfiyyatı 99.998% azaldı.
Bu hadisədən sonra ekoloji fəallar digər blokçeynlərə də ethereumun yolunu izləmək üçün təzyiq göstərməyə çalışdılar. Lakin məsələn, bitcoin mayninqi ilə məşğul olanlar artıq mövcud avadanlıqlara etdikləri investisiyalardan imtina etmək istəmirlər. Süni zəka sahəsi üçün isə Jevons paradoksu keçərlidir: Daha səmərəli modellər belə nəticədə daha çox enerji sərf edəcək, çünki insanlar onlardan daha çox istifadə etməyə başlayacaqlar. Və bu problemin öhdəsindən yalnız düzgün şəkildə ölçülərsə, gəlmək mümkündür. Əks halda həll yolu tapmaq qeyri-mümkün olacaq.
Mənbə: The Verge
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
DeepSeek yenilənmiş R1 süni zəka modelində senzuranı sərtləşdirib
DeepSeek yenilənmiş R1 süni zəka modelində senzuranı sərtləşdirib
Çinin DeepSeek şirkəti tərəfindən hazırlanmış R1-0528 modelinin yeni versiyası proqramlaşdırma, riyaziyyat və ümumi biliklər sahəsində yüksək nəticələr göstərib və OpenAI-nin flaqman modeli GPT-4o ilə demək olar ki, bərabərləşib.
DeepSeek R1-in distillə üsulu ilə yaradılmış daha kiçik versiyası təqdim edilib
DeepSeek R1-in distillə üsulu ilə yaradılmış daha kiçik versiyası təqdim edilib
Çin startapı DeepSeek, 685 milyard parametrə əsaslanan məntiq yürütmə qabiliyyətinə malik təkmilləşdirilmiş R1 modelinin yenilənmiş versiyasına əlavə olaraq, distillə üsulu ilə yaradılmış daha kiçik bir versiyanı - DeepSeek-R1-0528-Qwen3-8B modelini də təqdim edib.
DeepSeek R1 süni zəka modelinin yenilənmiş versiyasını təqdim edib
DeepSeek R1 süni zəka modelinin yenilənmiş versiyasını təqdim edib
Çinin DeepSeek şirkəti R1 adlı süni zəka modelinin yenilənmiş versiyasını təqdim edib və onu MIT açıq lisenziyası altında Hugging Face platformasında yerləşdirib.
Natasha AI adı altında yüzlərlə hindu proqramçı fəaliyyət göstərib
Natasha AI adı altında yüzlərlə hindu proqramçı fəaliyyət göstərib
Son günlərdə, 5 ölkədə böyük filiallara sahib olan Londonun Builder.ai şirkəti iflasdan qorunmaq üçün məhkəməyə müraciət etdiyini elan edib. Startap təxminən 10 il əvvəl tətbiqlərin yaradılmasına yanaşmadakı innovativ metodu ilə tanınmağa başlamışdı.
Anthropic-in süni zəka əsaslı Claude çat-botunda səsli rejim istifadəyə verilib
Anthropic-in süni zəka əsaslı Claude çat-botunda səsli rejim istifadəyə verilib
Anthropic şirkəti süni zəka köməkçisi Claude üçün səsli rejimin tətbiqinə başlayıb. Hazırda bu funksiya mobil tətbiqlər üçün beta versiyada əlçatandır, lakin istifadəçilər artıq çat-bot ilə tam formatlı şifahi dialoqlar apara bilirlər.
Həftənin xəbərləri
