Süni zəka və onun enerji sərfiyyatı: Qlobal energetika üçün yeni problemlər
Süni İntellekt
11.04.2025
Emil Nəcəfov
Bu onilliyin sonuna qədər qlobal miqyasda süni zəka texnologiyalarına keçid demək olar ki, Yaponiyanın bu gün istehlak etdiyi qədər enerji tələb edəcək, lakin bu tələbatın yalnız təxminən yarısının bərpa olunan enerji mənbələri hesabına ödənəcəyi gözlənilir. Beynəlxalq Enerji Agentliyinin (BEA) hesabatına görə, 2030-cu ilə qədər əsasən süni zəka üçün olan məlumat emalı ABŞ-da polad, sement, kimyəvi maddələr və digər enerji tutumlu məhsulların istehsalından daha çox elektrik enerjisi istehlak edəcək. Hesabata əsasən, 2030-cu ilə qədər məlumat emalı mərkəzlərində qlobal elektrik enerjisinə tələbat 2 dəfədən çox artacaq. Bu artımın əsas səbəbi süni zəka olacaq.
Yalnız süni zəkaya həsr olunmuş ixtisaslaşmış məlumat emalı mərkəzlərində elektrik enerjisinə olan tələbat 4 dəfədən çox artacaq. Hazırda bir məlumat emalı mərkəzi təxminən 100.000 ev təsərrüfatı qədər elektrik enerjisi istehlak edir, lakin hazırda inşa edilən bəzi mərkəzlər bu miqdardan 20 dəfə çox enerji tələb edəcək. Lakin süni zəkanın sürətli tətbiqinin iqlim böhranı ilə mübarizə ümidlərini puça çıxaracağına dair narahatlıqlar cümə axşamı dərc olunmuş hesabatda “şişirdilmiş” kimi qiymətləndirilir. Bu, süni zəkanın enerji istehlakının və digər fəaliyyət sahələrinin səmərəliliyini artırmaq üçün istifadəsinin ümumi olaraq parnik qazı emissiyalarını azalda biləcək qənaətlərlə nəticələnə biləcəyi ilə izah olunur.
Beynəlxalq Enerji Agentliyinin icraçı direktoru Fatih Birol bildirib: “Süni zəkanın inkişafı ilə enerji sektoru dövrümüzün ən mühüm texnoloji inqilablarından birinin ön sırasındadır. Süni zəka inanılmaz dərəcədə güclü bir alətdir, lakin onun necə istifadə olunacağı bizim - cəmiyyətlərin, hökumətlərin və şirkətlərin - qərarından asılıdır”. Süni zəkanın tətbiqi elektrik şəbəkələrinin layihələndirilməsini sadələşdirə bilər ki, onlar daha çox bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə edə bilsinlər. Əksər elektrik şəbəkələri sabit enerji təminatı verən və bəzi hallarda nisbətən tez işə salınıb dayandırıla bilən, mərkəzləşdirilmiş, təbii yanacağı ilə işləyən elektrik stansiyaları üçün layihələndirilib.
İndi bu şəbəkələrin yenidən layihələndirilməsinə ehtiyac var ki, enerji təminatının böyük hissəsi külək və günəş enerjisi kimi qeyri-sabit və bəzən də qabaqcadan proqnozlaşdırılması çətin olan mənbələrdən gələndə tələbatla balans qorunsun. Süni zəkanın köməyi ilə enerji sistemlərinin və sənaye proseslərinin səmərəliliyi də artırıla bilər. Hazırda səmərəliliyi artırmaq üçün böyük imkanlar nəzərdən qaçırılır, çünki şirkətlər üçün mövcud proseslərini dəyişmək, qeyri-səmərəli metodlardan istifadə etməyə davam etməkdən daha çətindir. Süni zəka həmçinin pilotsuz avtomobillər və ya həyati əhəmiyyətli infrastruktur üçün təhlükələrin aşkarlanması kimi yeni texnologiyaların hazırlanmasında da faydalı ola bilər.
Bu texnologiyadan insanların səfərlərini optimallaşdırmaq üçün ictimai nəqliyyat marşrutlarının planlaşdırılmasında, eləcə də şəhərlərin və nəqliyyat sistemlərinin layihələndirilməsində istifadə edilə bilər. Mədənçilik şirkətləri də süni zəkadan müasir bərpa olunan enerji texnologiyaları üçün vacib olan - günəş panelləri, külək turbinləri və elektromobillər kimi - komponentlərin istehsalında istifadə olunan mühüm mineral yataqlarını axtarmaq və işləmək üçün istifadə edə bilərlər. Belə istifadələr süni zəkanın qlobal enerji sistemlərinə yaradacağı böyük yüklərin bir qismini kompensasiya edə bilər. Lakin Beynəlxalq Enerji Agentliyinin hesabatında qeyd olunur ki, bunun üçün çox güman ki, hökumətlərin daha fəal iştirakı tələb olunacaq.
Əgər heç bir tədbir görülməzsə, süni zəkanın sürətli inkişafı enerji sistemləri və ətraf mühit üçün ciddi problemə çevrilə bilər. Süni zəka, əsasən səmərəliliyin artırılması hesabına son illərdə inkişaf etmiş ölkələrdə enerji istehlakının azaldılması sahəsində əldə olunmuş nailiyyətləri puç edə bilər. Süni zəkanın sürətli inkişafı həm də o deməkdir ki, şirkətlər ən əlçatan enerji mənbələrini axtaracaqlar və bu mənbələr bir çox inkişaf etmiş ölkələrdə bağlanmaq üzrə olan qaz elektrik stansiyaları ola bilər. ABŞ-da isə bu tələbat kömür elektrik stansiyalarının hesabına ödənə bilər. Əgər proses düzgün istiqamətdə getməsə, süni zəka, The Guardian qəzetinin apardığı araşdırmanın da göstərdiyi kimi, dünyanın ən quraq bölgələrindən suyu da çəkə bilər. Çünki bir çox süni zəka məlumat emalı mərkəzləri kompüterlərini soyutmaq üçün böyük miqdarda şirin sudan istifadə edirlər.
Mənbə: The Guardian
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Süni zəkanın öz düşüncələrinin həqiqi gedişatını gizlətdiyi təyin edilib
Süni zəkanın öz düşüncələrinin həqiqi gedişatını gizlətdiyi təyin edilib
Anthropic şirkətinin apardığı araşdırmanın nəticələrinə görə, süni zəka modelləri öz düşüncə mexanizmlərini gizlədir və insan tərəfindən verilən sorğuya cavab verərkən daha mürəkkəb və uydurulmuş izahlar təqdim edirlər.
Startaplardan biri filippinli işçiləri süni zəka kimi qələmə veribmiş
Startaplardan biri filippinli işçiləri süni zəka kimi qələmə veribmiş
ABŞ Ədliyyə Nazirliyinin mətbuat relizində bildirildiyinə görə, alış-veriş üçün guya süni zəkaya əsaslanan tətbiq və “universal” sifariş sistemi təqdim edən Nate şirkətinin təsisçisi və keçmiş baş direktoru Albert Saniger investorları aldatmaqda ittiham olunur.
Süni zəka proqram təminatı kodundakı səhvləri hələ lazımi səviyyədə aradan qaldıra bilmir
Süni zəka proqram təminatı kodundakı səhvləri hələ lazımi səviyyədə aradan qaldıra bilmir
Microsoft Research bölməsinin yeni araşdırması göstərib ki, süni zəka proqramçılara kod yazmaqda kömək etsə də, OpenAI-nin və Anthropic-in qabaqcıl süni zəka modelləri belə səhvləri düzəltmək tapşırıqlarının yalnız yarısında uğur qazana bilirlər.
OpenAI GPT-4.1-i istifadəyə verməyə hazırlaşır
OpenAI GPT-4.1-i istifadəyə verməyə hazırlaşır
OpenAI yaxın zamanda bir neçə yeni süni zəka modelini təqdim etməyi planlaşdırır. Bunlar arasında GPT-4-ün təkmilləşdirilmiş versiyası olan GPT-4.1 də yer alır.
Google məntiq yürüdə bilən Gemini 2.5 Flash süni zəka modelini təqdim edib
Google məntiq yürüdə bilən Gemini 2.5 Flash süni zəka modelini təqdim edib
Google yüksək məhsuldarlıq və səmərəliliyə fokuslanan yeni süni zəka modelini təqdim edib. Bu model Gemini 2.5 Flash adlanır və tezliklə süni zəka modellərinin yerləşdirilməsi və idarə olunması üçün nəzərdə tutulmuş Google Cloud-un Vertex AI platformasında əlçatan olacaq.
Həftənin xəbərləri
