Alimlər yadplanetli həyatın axtarışı üçün fərqli üsul təklif ediblər
Elm & Texnologiya
21.02.2025
Emil Nəcəfov
Yerdənkənar həyatın aşkar edilməsi müasir astronomiyanın ən cəlbedici və eyni zamanda ən çətin hədəflərindən biridir. Lakin hətta ən güclü teleskoplar, məsələn, James Webb, bioloji izləri aşkar etmək gücündə deyil. Eyni zamanda, gələcəyin rəsədxanaları da bütün potensial yaşayış üçün yararlı ekzoplanetləri hərtərəfli araşdıra bilməyəcək. Bu problemi həll etmək üçün britaniyalı astronomlardan ibarət bir qrup daha səmərəli üsul təklif ediblər. Onlar resurslara qənaət etməyi və müşahidələri həyat ehtimalının daha yüksək olduğu planetlərə yönəltməyi planlaşdırırlar.
Yadplanetli həyatın izlərini axtaran astronomların qarşılaşdığı əsas problemlərdən biri bioloji izlərin (canlı orqanizmlərin fəaliyyəti nəticəsində yaranan kimyəvi izlərin) çox zəif olmasıdır. Buna görə də alimlər diqqətlərini su buxarının axtarışına yönəldirlər. Atmosferində yüksək su buxarı konsentrasiyası olan planetlərin yaşamaq üçün daha əlverişli olması ehtimalı böyükdür. Bu konsepsiya yaşayış zonası anlayışı ilə izah olunur - bu, ulduz ətrafında həyat üçün ən əlverişli şəraitin olduğu bölgədir. Bu zonada ulduzun şüalanması nə suyu qaynadacaq qədər güclü, nə də onu tamamilə donduracaq qədər zəif olur.
Lakin planetin atmosferində suyun mövcudluğunu müəyyən etmək çətindir. Buna görə də Kembric Universitetinin astronomları ekzoplanetlərin yaşayış üçün yararlı olub-olmadıqlarını müəyyən etməyə kömək edəcək yeni bir göstərici - kükürd dioksidi (SO2) təyin ediblər. Yer kimi isti və rütubətli planetlərdə bu birləşmənin miqdarı çox azdır, çünki yağış vasitəsilə atmosferdən yuyulub çıxarılır. Buna bənzər şəkildə, Venera kimi planetlərdə də kükürd dioksidi azdır, çünki Günəşin ultrabənövşəyi şüaları onu hidrogen sulfida (H2S) çevirir. Lakin qırmızı cırtdan ulduzların sistemindəki planetlərdə vəziyyət fərqlidir.
Bu ulduzlar çox az ultrabənövşəyi şüalanma yayır, bu da kükürd dioksidin quru və yaşayış üçün əlverişsiz ekzoplanetlərin atmosferinin yuxarı qatlarında toplanmasına şərait yaradır. Eyni zamanda, qırmızı cırtdanlar Süd Yolu qalaktikasında ən çox rast gəlinən ulduz sinifidir. Üstəlik, Proksima Sentavr və TRAPPIST-1 kimi qonşu qırmızı cırtdan sistemlərində yaşayış zonasına düşən maraqlı ekzoplanetlər mövcuddur. Bu araşdırma yüksək kükürd dioksidi konsentrasiyasına malik planetlərin yaşamaq üçün yararlı olma ehtimalının aşağı olduğunu göstərir. Əksinə, bu birləşmənin atmosferdə az və ya ümumiyyətlə olmaması, həmin ekzoplanetin daha ətraflı araşdırılmağa layiq olduğunu göstərir.
Mənbə: Phys.org
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Aktiv səsboğucu sistemli qulaqlıqlar eşitmədə problemlər yarada bilərlər
Aktiv səsboğucu sistemli qulaqlıqlar eşitmədə problemlər yarada bilərlər
Böyük Britaniyanın audioloqları aktiv səsboğucu sistemlərə (ANC) malik qulaqlıqların eşitmə orqanlarına, xüsusilə gənclər arasında, mümkün mənfi təsiri barədə narahatlıqlarını ifadə ediblər.
Alimlər aşkar edilməsi qəliz qara dəlikləri kəşf ediblər
Alimlər aşkar edilməsi qəliz qara dəlikləri kəşf ediblər
Astronomlar 2444 ədəd aktiv qara dəlik aşkar ediblər. Bu qara dəliklər cırtdan qalaktikaların mərkəzində gizlənirlər. Alimlərin fikrincə, onlardan 298-i aralıq kütləli qara dəliklərdir.
Buzlaqlar hər saniyə 3 Olimpiya hovuzu həcmində buz itirirlər
Buzlaqlar hər saniyə 3 Olimpiya hovuzu həcmində buz itirirlər
Yeni inqilabi tədqiqat, son 25 il ərzində buzlaqların əriməsi ilə bağlı ilk qlobal və ardıcıl təsviri təqdim edir. Nəticələr göstərir ki, 2000-ci ildən bəri dünyadakı buzlaqlar öz həcmlərinin artıq 5%-ni itirib.
Ən uzaq məsafəli kosmik aparatlardan biri Günəş sisteminin sərhədini keçməyə hazırlaşır
Ən uzaq məsafəli kosmik aparatlardan biri Günəş sisteminin sərhədini keçməyə hazırlaşır
New Horizons (Yeni Üfüqlər) kosmik aparatı yaxın gələcəkdə tarixi bir hadisə həyata keçirməlidir. Bu, bizim ulduz sistemimizin ən uzaq bölgələrini daha yaxşı anlamağa kömək edəcək.
2032-ci ildə asteroidin Yer kürəsi ilə toqquşması ehtimalı bir qədər yüksəlib
2032-ci ildə asteroidin Yer kürəsi ilə toqquşması ehtimalı bir qədər yüksəlib
NASA alimlərinin yeni hesablamalarına görə, "şəhərlərin qatili" adlandırılan kosmik daşın Yerə çırpılma riski 3.1%-ə yüksəlib. Məlumata əsasən eni təxminən 54 metr olan bu asteroid 2024-cü ilin dekabrında aşkar edilib və 2024 YR4 adlandırılıb.
Həftənin xəbərləri
