Cray-1 superkompüterinin yarım əsrlik yubileyinə həsr olunmuş xatirə sikkəsinin dizaynı təqdim edilib
Elm & Texnologiya
20.10.2025
Emil Nəcəfov
ABŞ Zərbxanası 2026 American Innovation 1$ Coin Program çərçivəsində 1$-lıq xatirə sikkələrin dizaynını təqdim edib. Onlardan birində bütün dövrlərin ən məşhur superkompüterlərindən biri olan Cray-1 təsvir olunub - bu cihaz öz dövrü üçün innovativ quruluşu və unikal dizaynı ilə seçilirdi. 2018-ci ildən fəaliyyət göstərən bu proqram çərçivəsində hər il “ABŞ innovasiyalarını, eləcə də fərdlərin və ya qrupların mühüm innovativ və yaradıcı nailiyyətlərini” təmsil edən 4 sikkə buraxılır. Bu il proqram üçün sikkələrin dizaynları Ayova, Viskonsin, Kaliforniya və Minnesota ştatları tərəfindən təklif edilib. Cray-1 təsvirli sikkənin dizaynı Viskonsin ştatı tərəfindən təqdim olunub - burada yerləşən Cray Research tədqiqat mərkəzində Cray-1 mərhum Seymour Cray və onun həmkarı, baş mühəndis Lester Davis-in rəhbərliyi altında yaradılıb. Sikkənin ön tərəfində Cray-1 superkompüterinin yuxarıdan görünüşü təsvir olunub - burada hesablama blokları dairəvi şəkildə yerləşdirilib.
C şəklindəki gövdənin üzərində “Cray-1 Supercomputer” yazısı, həmçinin rəssam və heykəltəraş Paul Romano və John P. McGraw-un imzaları yer alır. Bundan əlavə, “United States of America” və “Wisconsin” yazıları da göstərilib. Bu xatirə sikkələrinin gündəlik dövriyyəyə buraxılması gözlənilmir və onları bankda 1$ qarşılığında almaq mümkün olmayacaq. Onlar qanuni ödəniş vasitəsi hesab olunsalar da, əsasən kolleksiya məqsədi daşıyırlar. Əvvəlki xatirə dollar sikkələri ABŞ Zərbxanası tərəfindən 13.25$-dan başlayan qiymətlərlə satışa çıxarılmışdı. Cray-1 vektor prosessor konsepsiyasını uğurla həyata keçirmiş ilk superkompüter olub. Bu texnologiya yaddaşın və registrlərin optimal şəkildə təşkil edilməsi sayəsində böyük həcmli məlumatlarla aparılan riyazi əməliyyatların sürətini artırmağa imkan verirdi. Əvvəlki sistemlərdə bu konsepsiya məhdud məhsuldarlıqla tətbiq olunmuşdu. Cray-1 oxşar quruluşlu bütün sistemlərdən bir neçə dəfə daha sürətli işləyirdi və 1976-1982-ci illər arasında superkompüterlər arasında lider mövqedə idi.
O, inteqral sxemlərin innovativ istifadəsi sayəsində 160 Mflops göstəricisinə çatırdı. Bütün fəaliyyət dövrü ərzində bazarda 80-dən çox Cray-1 sistemi satılmış və bu, onu hesablama sistemləri tarixində ən uğurlu modellərdən birinə çevirmişdi. Cray-1 həm də öz unikal forması ilə tanınırdı: nisbətən kiçik C formalı gövdə və onu əhatə edən, enerji bloklarını və soyutma sistemini gizlədən “oturacaq halqası” ilə fərqlənirdi. Wikipedia-nın məlumatına görə, 1975-ci ildə 80 MHz tezlikli Cray-1 elan edildikdən sonra onun ətrafında o qədər böyük maraq yaranmışdı ki, Lawrence Livermore Milli Laboratoriyası (LLNL) ilə Los Alamos Milli Laboratoriyası (LANL) ilk cihazı almaq hüququ uğrunda əsl yarışa başlamışdılar. Nəticədə, tenderi Los Alamos laboratoriyası uddu və 1976-cı ildə Cray-1-in 001 seriya nömrəli ilk nüsxəsini əldə etdi. ABŞ Milli Atmosfer Araşdırmaları Mərkəzi (NCAR) isə 1977-ci ildə Cray Research şirkətinin ilk rəsmi müştərisi oldu. Mərkəz superkompüterin 003 seriya nömrəli versiyasını 8.86 milyon dollara (inflyasiya nəzərə alındıqda bu, bu gün 47 milyon dollardan çoxdur) aldı. Bu superkompüter 1989-cu ildə istismardan çıxarılıb.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
ABŞ-da ağcaqanad ölçüsündə mikro dronlar hazırlanır
ABŞ-da ağcaqanad ölçüsündə mikro dronlar hazırlanır
ABŞ ordusu ölçüsü ağcaqanadın ölçüsündə olan mikroskopik pilotsuz uçuş aparatları üzərində işləyir. Onların mümkün tətbiq sahələrinə kəşfiyyat, dəqiq zərbələr və bioloji reagentlərin çatdırılması daxildir.
Alimlər B2 vitamini əsasında ekoloji batareya yaradıblar
Alimlər B2 vitamini əsasında ekoloji batareya yaradıblar
Batareya texnologiyalarının inkişafı müxtəlif istiqamətlərdə aparılır, o cümlədən təbiət və insan üçün təhlükəsiz, bioloji yolla parçalanan batareya komponentlərinin axtarışı istiqamətində.
Yaradılmış yeni süni əzələ öz çəkisindən 4000 dəfə artıq çəkini qaldıra bilir
Yaradılmış yeni süni əzələ öz çəkisindən 4000 dəfə artıq çəkini qaldıra bilir
Ulsan Milli Elm və Texnologiya İnstitutunun (UNIST) tədqiqatçıları eyni anda həm sərt, həm də elastik ola bilən yeni növ süni əzələ növü hazırlayıblar. Onun çəkisi cəmi 1.25 qramdır, lakin öz çəkisindən 4000 dəfə artıq, yəni 5 kq yük qaldıra bilir.
İtalyanlar süni intellekti kiçik külək turbinlərinə inteqrasiya ediblər
İtalyanlar süni intellekti kiçik külək turbinlərinə inteqrasiya ediblər
İtaliyanın Gevi Wind şirkəti külək turbinlərinin pərlərinin hücum bucağını tənzimləyən süni intellekt sistemi hazırlayıb. Süni intellekt pərlərin bucağını hər bir neçə millisaniyədən bir tənzimləyir, bunun üçün yalnız küləyin istiqaməti və gücü haqqında deyil, həm də qonşu pərlərin yaratdıqları turbulentlik barədə məlumat alır.
SpaceX Starship-in 11-ci sınaq uçuşu uğurlu şəkildə keçib (VİDEO)
SpaceX Starship-in 11-ci sınaq uçuşu uğurlu şəkildə keçib (VİDEO)
Bugün SpaceX şirkətinin Starship raketi Cənubi Texasdakı Starbase kosmodromundan buraxılıb. Bu, raketin 11-ci suborbital sınaq uçuşu olub və eyni zamanda ikinci versiyanın son buraxılışı kimi tarixə düşüb.
Həftənin xəbərləri
