Havadan birbaşa CO2 qazının tutulması hələ də baha başa gələn bir prosesdir
Elm & Texnologiya
30.09.2025
Emil Nəcəfov
İnsanın fəaliyyəti atmosferə CO2 qazı emissiyalarını artırır, bu isə ümumilikdə ekosistemə mənfi təsir göstərir, lakin alimlər bu tendensiyaya qarşı müxtəlif üsullar təklif edirlər. Onlardan biri xüsusi avadanlıq vasitəsilə havadan CO2 qazının birbaşa tutulması texnologiyasıdır, lakin bu, hələ də çox baha başa gələn bir proses olaraq qalır. Bunu Financial Times nümayəndələrinə Climeworks startapının şərhləri göstərir. 2019-cu ildə bu gənc İsveçrə şirkəti, hazırda investorların 1 milyard dollardan çox vəsaitini cəlb etmiş, təxminən 4 il ərzində 1 ton CO2 qazının tutulması xərclərini 600$-dan 100$-a endirməyi vəd etmişdi. Lakin bu səviyyə hələ əldə olunmadığından, indi Climeworks daha konservativ proqnoz verir: onilliyin sonuna qədər ton başına 250-350$, ən yaxşı halda isə 100$ səviyyəsi 2050-ci ilə qədər mümkün olacaq.
Qeyd etmək lazımdır ki, hətta bu hesablamalar belə havadan tutulmuş CO2 qazının yeraltında saxlanma xərclərini nəzərə almır. Bu xərclər nəzərə alındıqda isə 1 ton CO2 qazının çıxarılması və saxlanmasının maya dəyəri onilliyin sonuna qədər 400-600$-a çatacaq, əsrin ortalarına doğru isə yalnız 100-250$-a qədər enəcək. Climeworks-un təklif etdiyi texnologiya havanın xüsusi filtrlərdən keçirilməsini nəzərdə tutur, burada CO2 qazı kimyəvi üsulla tutulur. Filtr 100% dolduqdan sonra o, 100 dərəcə Selsiyə qədər qızdırılır və ayrılan CO2 qazı geri qaytarılaraq saxlanma üçün rezervuarlara vurulur. Sonrakı mərhələdə bu qaz müxtəlif sənaye sahələrində, o cümlədən qida sənayesində və kənd təsərrüfatında istifadə oluna bilər. Bloomberg NEF analitiklərinin iddialarına görə, hazırda sənaye üzrə orta hesabla atmosferdən 1 ton CO2 qazının tutulmasının dəyəri 900$-a çatır və ən yaxşı halda bu rəqəm onilliyin sonuna qədər 487$-a düşəcək.
Hazırda dünyada birbaşa CO2 tutma üzrə 40-dan çox müəssisə yoxdur və onların hamısı birlikdə ildə 100 000 tondan artıq qaz istehsal etmir. International Energy Agency-nin fikrincə, əsrin ortalarına qədər bu cür əməliyyatlara illik tələbat 1.2 milyard tona çatacaq. Hələlik isə yüksək xərclər bu metodun insanlığın təbiətə təsirini kompensasiya edə biləcəyi mərhələyə - atmosferdən CO2 qazının birbaşa çıxarılması hesabına - irəliləməsinə mane olur. Keçən il Climeworks İslandiyada ildə 36 000 ton CO2 qazı hasil edə bilən ən böyük tutma müəssisəsini açdı. İlk 13 ayda müəssisə cəmi 873 ton CO2 qazı hasil etdi. Bu sahəyə investorların vəsaitləri həvəssiz gəlir: ötən il cəlb olunmuş məbləğ 1 milyard dollar olub, halbuki ondan əvvəlki il bu rəqəm 1.3 milyard dollar idi.
Hazırda xərclər çox olduğundan, böyük miqdarda CO2 qazı buraxan şirkətlərə satılan tənzimləyici kreditlərin hesabına xərcini ödəmək mümkün olmur. ABŞ-da vergi güzəştləri də CO2 qazını tutmağa hazır olan bazar iştirakçılarının xərclərini ödəmir, halbuki sadəcə atmosferə buraxılmasına görə ödəniş etmək daha asandır. Meşə salmaq hələ də sənaye tullantılarının ətraf mühitə təsirini kompensasiya etməyin daha əlçatan üsulu olaraq qalır. Bu il neft-qaz şirkəti Occidental Petroleum Texasda Stratos adlı müəssisəni açmağı planlaşdırır. Bu, dünyada ən böyük müəssisə olacaq və ildə 500 000 tona qədər CO2 qazını tuta biləcək. Zavodun tikintisinə 550 milyon dollara qədər vəsait xərclənəcək. Ekspertlər razılaşırlar ki, atmosferdə artıq CO2 qazının qarşısını almağa yönəlmiş bu yanaşma hələ də çox bahalı və natamamdır.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
ABŞ-ın gəmiqayırma zavodlarına insanabənzər robotların inteqrasiyası planlaşdırılır
ABŞ-ın gəmiqayırma zavodlarına insanabənzər robotların inteqrasiyası planlaşdırılır
ABŞ Gəmiçilik Bürosu (ABS) Hyustonun humanoid (insanabənzər) robotlar hazırlayan şirkəti Persona AI ilə əməkdaşlıq elan edib. Tərəfdaşlığın məqsədi - gəmiqayırma zavodlarında humanoid robotların tətbiqi və onların müxtəlif tapşırıqların icrasında istifadə olunmasıdır.
1 il ərzində kriptovalyuta milyonerlərinin sayı 40% artıb
1 il ərzində kriptovalyuta milyonerlərinin sayı 40% artıb
CoinDesk-in konsaltinq şirkəti Henley & Partners-in hesabatına istinadən verdiyi məlumata görə, son 1 ildə dünyada kriptovalyuta milyonçularının sayı 40% artaraq 241 700 nəfərə çatıb.
Həvəskar şəxslər YouTube videosuna baxmaq üçün 12 ədəd dial-up modemdən istifadə ediblər (VİDEO)
Həvəskar şəxslər YouTube videosuna baxmaq üçün 12 ədəd dial-up modemdən istifadə ediblər (VİDEO)
1/4 əsr əvvəl genişzolaqlı internet bağlantısı barədə yəqin ki, heç kim düşünmürdü. O vaxt ən mükəmməl sayılan texnologiya 56 Kbit/s sürətlə dial-up kanalı vasitəsilə işləmək idi.
Xiaomi smartfonları üçün növbəti XRing prosessoru üzərində çalışır
Xiaomi smartfonları üçün növbəti XRing prosessoru üzərində çalışır
Xiaomi bir müddət əvvəl təqdim etmiş olduğu XRing O1 mobil prosessoru ilə yetinmək niyyətində deyil və artıq onun ikinci versiyasını buraxmağı planlaşdırır.
Çin keçən il 300 000 sənaye robotu quraşdırıb
Çin keçən il 300 000 sənaye robotu quraşdırıb
Beynəlxalq Robototexnika Federasiyasının (International Federation of Robotics) hesabatına görə, 2024-cü ildə Çində təxminən 300 000 yeni sənaye robotu quraşdırılıb ki, bu da bütün digər ölkələrin ümumi göstəricilərini üstələyib.
Həftənin xəbərləri
