Süni zəka sementin 19 ekoloji təmiz əvəzləyicisini təyin edib
Süni İntellekt
04.06.2025
Emil Nəcəfov
Massaçusets Texnologiya İnstitutunun (MIT) tədqiqat qrupu sementin əvəzinə istifadə oluna biləcək ekoloji cəhətdən təmiz materialların tapılmasına kömək edən süni zəka əsaslı machine learning alqoritmi təqdim edib. MIT-in Olivetti Group tədqiqat qrupu və Davamlı Beton İnkişafı Mərkəzi tərəfindən hazırlanmış bu alqoritm müxtəlif parametrləri təhlil edərək sementin əvəzedicilərini müəyyən etməyə imkan verir. Bu məqsədlə süni zəka artıq 1 milyon nümunəni analiz edib və nəticədə sementi əvəz edə biləcək 19 material aşkar edib. Məlumata görə, MIT tədqiqat komandası Soroush Mahjoubi-nin rəhbərliyi ilə Nature’s Communications Materials jurnalında öz həll yollarını ətraflı izah edən bir məqalə dərc edib. Məqalədə xüsusilə vurğulanır ki, tədqiqat qrupu beton tərkibində sementin miqdarını azaltmaq üçün alternativ materiallar axtarıb ki, bu da həm xərclərə, həm də tullantıların həcminə qənaət etməyə imkan verir.
Dayanıqlı inkişaf hədəflərinə çatmaq istəyən bir çox şirkət də betondakı sementi əvəz edəcək alternativlər axtarır. Bu məqsədlə adətən şlak kimi materiallardan istifadə olunur. Lakin bu materiallara yüksək tələbat onların alternativlərinin sayını artırmaq ehtiyacını doğurub. Buna görə də MIT tədqiqatçılarının qarşısında duran vəzifə təkcə uyğun materialı tapmaqdan ibarət deyildi. Həm də çoxsaylı potensial variantlar içindən ən uyğun və əlverişli olanını seçmək zərurəti yaranmışdı. “Anladıq ki, süni zəka irəliləmənin açarıdır” - deyə Soroush Mahjoubi bildirib.
“Potensial materiallarla bağlı mövcud olan məlumatlar inanılmaz dərəcədə çoxdur - 100 minlərlə səhifəlik elmi ədəbiyyat var. Onların çeşidlənməsi üçün bir neçə insan ömrü yetməzdi. Süni zəka ilə işləyən bu həll müxtəlif alternativ materialları nəzərdən keçirə, onların fiziki və kimyəvi xüsusiyyətlərinə əsaslanaraq qiymətləndirə və ən yaxşı işləyə biləcək variantı seçə bilər. O, ilk növbədə, hidravlik reaktivliyi qiymətləndirir. Betonun möhkəmliyinin səbəbi odur ki, sement onu birləşdirən ‘yapışqan’dır və su ilə təmasda bərkiyir. Buna görə də əgər biz bu yapışqanı əvəz edəcəyiksə, əvəzləyicinin də oxşar şəkildə reaksiya verdiyindən əmin olmalıyıq” - deyə Mahjoubi izah edib.
“İkincisi isə putsolan aktivliyidir. Bu o zaman baş verir ki, material sementin su ilə reaksiyası nəticəsində əmələ gələn kalsium hidroksidlə qarşılıqlı təsirə girir və bu, zamanla betonun daha bərk və davamlı olmasına səbəb olur. Biz qarışıqda hidravlik və putsolan materialların balansını tapmalı idik ki, beton maksimal dərəcədə effektiv işləsin”. İnnovativ həllini şərh edən Mahjoubi və onun komandası müəyyən edib ki, bəzi materiallar dünya miqyasında daha əlçatandır və onları sadəcə üyüdərək beton qarışıqlarına əlavə etmək mümkündür. Bu isə o deməkdir ki, əlavə emala ehtiyac olmadan həm xərcləri, həm də zərərli tullantıların həcmini azaltmaq olar.
“Sementin bir hissəsini əvəz edə biləcək ən maraqlı materiallardan biri keramika ola bilər. Köhnə plitələr, kərpiclər, keramika - bu materialların hamısı yüksək reaksiya qabiliyyətinə malik ola bilər. Biz bu effekti qədim Roma betonunda da müşahidə etmişik. Orada keramika əlavə olunurdu ki, tikililərin suya davamlılığı artsın” - deyə Mahjoubi bildirib. MIT tədqiqat qrupu gələcək planlarından danışarkən qeyd edib ki, süni zəka əsaslı machine learning alqoritmini yeniləməyi və daha çox materialı qiymətləndirə biləcək səviyyəyə çatdırmağı planlaşdırır. “Beton memarlıq mühitinin əsasını təşkil edir. Elmi məlumatları və süni zəka alətlərini materialların layihələndirilməsində tətbiq etməklə, biz sənayenin daha ekoloji tikililər yaratmaq səylərini dəstəkləməyə ümid edirik - dayanıqlılıq, təhlükəsizlik və uzunömürlülükdən imtina etmədən” - deyə tədqiqatın həmmüəllifi Randolph Kirchain bildirib.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Süni zəka pərəstişkarlarında psixi problemlər müşahidə edilir
Süni zəka pərəstişkarlarında psixi problemlər müşahidə edilir
Reddit platformasında narahatedici bir tendensiya sürətlə yayılır: Süni zəka ilə həddindən artıq maraqlanan istifadəçilər ciddi yanlış inanclar nümayiş etdirirlər. Bəziləri düşünür ki, onlar bir tanrı yaradıblar, digərləri isə artıq özlərinin tanrıya çevrildiyinə inanırlar.
Sam Altman: "Gələn il süni zəka agentləri yeni bilikləri formalaşdıracaqlar"
Sam Altman: "Gələn il süni zəka agentləri yeni bilikləri formalaşdıracaqlar"
OpenAI-nin baş direktoru Sam Altman bildirib ki, süni zəka ilə qarşılıqlı əlaqə getdikcə bir qrup təcrübəçi ilə işləməyə bənzəməyə başlayır. İstifadəçilər tapşırıqları ötürür, nəticələri yoxlayır və rəy bildirirlər.
Çin süni zəka infrastrukturunu həm yerdə həm də kosmosda inkişaf etdirir
Çin süni zəka infrastrukturunu həm yerdə həm də kosmosda inkişaf etdirir
Çin süni zəka sahəsində üstünlük əldə etmək üçün infrastrukturunu sürətlə genişləndirir. Strider Technologies tərəfindən hazırlanmış yeni hesabatda qeyd olunur ki, ölkədə artıq 250-dən çox süni zəka yönümlü məlumat mərkəzi fəaliyyət göstərir və ya tikilməkdədir.
Süni zəka ilkin səviyyəli vəzifələrin yarısını aradan qaldıracaq
Süni zəka ilkin səviyyəli vəzifələrin yarısını aradan qaldıracaq
Süni zəka yaxın 5 ildə ilkin ofis vakansiyalarının 50%-ə qədərinin yox olmasına səbəb ola bilər. Bu barədə Anthropic şirkətinin rəhbəri Dario Amodei xəbərdarlıq edib.
Süni zəka enerji sərfiyyatına görə bitcoin mayninqini geridə qoyacaq
Süni zəka enerji sərfiyyatına görə bitcoin mayninqini geridə qoyacaq
2025-ci ilin sonuna qədər süni zəka ilə bağlı resursların enerji istehlakı üzrə bitcoin mayninqini geridə qoya biləcəyi ehtimal olunur. Bu nəticəyə Amsterdam Azad Universitetinin Ekoloji Tədqiqatlar İnstitutunun aspirantı Alex de Vries-Gao öz araşdırması əsasında gəlib.
Həftənin xəbərləri
