Günəş sistemindəki üçüncü ulduzlararası obyektdən saniyədə 40 kq su ayrılır
Elm & Texnologiya
09.10.2025
Emil Nəcəfov
Alimlər müəyyən ediblər ki, Günəş sistemində aşkar edilmiş ən böyük ulduzlararası obyekt qeyri-adi xüsusiyyətlərə malikdir. Astronomların artıq bir neçə aydır müşahidə etdiyi ulduzlararası 3I/ATLAS kometası davranışı ilə elm adamlarını təəccübləndirir. Astronomlar Swift kosmik teleskopunun köməyi ilə kometadan çıxan suyun kimyəvi izini - qaz halında olan hidroksil (OH) birləşməsini aşkarlayıblar. 3I/ATLAS Günəş sistemində indiyədək aşkar edilmiş üçüncü ulduzlararası obyektdir - 1I/Oumuamua və 2I/Borisov-dan sonra. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, 7-10 milyard il yaşı olan bu ulduzlararası kometa indiyədək müşahidə olunmuş ən qədim kometadır. Bundan əlavə, 3I/ATLAS 3 məlum ulduzlararası obyekt arasında ən böyüyüdür - onun diametri təxminən 5 kilometr olaraq qiymətləndirilir.
Swift kosmik teleskopu, oktyabrın sonunda Günəşə ən yaxın məsafəyə yaxınlaşacaq bu kometanı müşahidə edərkən, 3I/ATLAS-dan çıxan qaz halındakı OH birləşməsinin zəif ultrabənövşəyi işıqlanmasını qeydə alıb. Astronomlar ilk dəfə 3I/ATLAS kometasında suyu uğurla aşkar etdikdən sonra, onu Günəş sistemindəki digər kometaların öyrənilməsində istifadə olunan eyni miqyasda qiymətləndirməyə başlaya biləcəklər. Bu, alimlərə 3I/ATLAS-ı tanınmış kometalarla müqayisə etməyə və beləliklə, onun kimyəvi tərkibinin xüsusiyyətlərini daha yaxşı anlamağa imkan verəcək. Astronomların sözlərinə görə, 3I/ATLAS-dakı su aktivliyi təəccüblü dərəcədə Günəşdən uzaqda baş verib. Kosmik teleskop kometadan suyun çıxışını müşahidə edib, o zaman ulduzlararası obyekt Günəşdən təxminən 450 milyon kilometr məsafədə - yəni Yerdən 3 dəfə daha uzaqda yerləşirdi.
Bu məsafə su buzunun asanlıqla sublimasiya (bərk haldan birbaşa qaz halına keçmə) prosesinə məruz qala biləcəyi məsafədən xeyli çoxdur. Astronomlar suyun çıxış sürətini ölçüblər və bu göstərici təxminən saniyədə 40 kiloqram təşkil edir. Alimlərin sözlərinə görə, ulduzlararası kometada suyun, hətta onun zəif izlərinin belə aşkar edilməsi başqa bir planet sistemində mövcud olan şərait barədə anlayış yaradır. Bu isə o deməkdir ki, həyat üçün zəruri olan kimyəvi komponentlər təkcə bizim planet sistemimizə xas deyil. Tədqiqatçılar Günəşdən bu qədər uzaqda baş verən sublimasiya prosesini izah edən bir fərziyyə irəli sürüblər.
Onların fikrincə, Günəş işığı kometanın nüvəsindən ayrılan mikroskopik buz hissəciklərini qızdıraraq onların buxarlanmasına və ultrabənövşəyi şüalanma yaymasına səbəb ola bilərdi. Alimlərin sözlərinə görə, hər bir ulduzlararası obyekt müəyyən mənada sürpriz olub, lakin 3I/ATLAS onları daha da çox təəccübləndirib. 1I/Oumuamua qeyri-adi formalı obyekt idi, 2I/Borisov tərkibində çoxlu miqdarda dəm qazı daşıyırdı, 3I/ATLAS isə elə bir məsafədə su buraxır ki, alimlər bunu gözləmirdilər. Noyabrın ortalarına qədər ulduzlararası 3I/ATLAS kometasını müşahidə etmək mümkün olmayacaq, lakin bundan sonra alimlər onun tədqiqinə yenidən davam edəcəklər. Güman edilir ki, artıq 2026-cı ilin yazının əvvəlində bu kometa Günəş sisteminin sərhədlərini tərk edəcək və bir daha geri qayıtmayacaq.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Ürəyin təbii bərpası preparatının ilk klinik testlərinə start verilib
Ürəyin təbii bərpası preparatının ilk klinik testlərinə start verilib
ABŞ-dan olan alimlər ürəyin təbii mexanizmləri vasitəsilə bərpasını təmin edən təcrübi AD-NP1 preparatının klinik sınaqlarının birinci mərhələsinə başlanıldığını bildiriblər.
Bu il kimya üzrə Nobel mükafatı metal-orqanik karkas strukturlarının yaradıcılarına verilib
Bu il kimya üzrə Nobel mükafatı metal-orqanik karkas strukturlarının yaradıcılarına verilib
2025-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatı yaponiyalı Susumu Kitagawa, avstraliyalı Richard Robson və amerikalı Omar M. Yaghi-yə - metal-orqanik karkas strukturlarının (Metal-Organic Frameworks, MOF) yaradılmasına görə verilib.
Asteroid Yer kürəsinin yanından 426 km məsafədə keçib
Asteroid Yer kürəsinin yanından 426 km məsafədə keçib
Kosmik agentliklərin nümayəndələrinin verdikləri məlumata görə, kiçik bir asteroid Yer planetinin yanından çox yaxın məsafədən - əksər peyklərin orbit hündürlüyündən də alçaq məsafədən keçib. 2025 TF adlanan bu obyekt 1 oktyabr tarixində Antarktida üzərindən cəmi 426 kilometr məsafədə uçub ki, bu da Beynəlxalq Kosmik Stansiyanın orbit hündürlüyünə bərabərdir.
Üçüncü ulduzlararası obyekt əvvəl düşünüldüyündən daha qəribə imiş
Üçüncü ulduzlararası obyekt əvvəl düşünüldüyündən daha qəribə imiş
Alimlər başqa bir ulduz sistemindən gəlmiş üçüncü məlum “kosmik qonağı” müşahidə ediblər ki, onun izaholunmaz xüsusiyyətlərinin olub-olmadığını müəyyən etsinlər. 3I/ATLAS adlı ulduzlararası kometa Günəş sistemi boyunca hərəkət etdikcə daim dəyişir.
Nanohissəciklər 3 seansa siçanlarda Altsheymer xəstəliyini dayandırıblar
Nanohissəciklər 3 seansa siçanlarda Altsheymer xəstəliyini dayandırıblar
İspaniya və Çin alimləri neyrodegenerasiyanın müalicəsi üçün yeni bir strategiya təqdim ediblər. Bu yanaşma neyronlara birbaşa təsir göstərmək əvəzinə, damar funksiyalarının bərpasına yönəlib.
Həftənin xəbərləri
