Marsda qədim həyata işarə edən yeni iz aşkar edilib
Elm & Texnologiya
18.04.2025
Emil Nəcəfov
Bu vaxta qədər nə orbit aparatları, nə də səthüstü aparatlar Marsda karbon dövriyyəsinə dair birbaşa izlər aşkarlaya bilməmişdilər. Belə izlərin tapılması, planetin atmosferindəki CO2 konsentrasiyasının həyatın yaranması və mövcudluğu üçün uyğun şərait yarada biləcək səviyyədə saxlanıldığını göstərə bilərdi. Səthüstü Curiosity aparatının topladığı spektroskopik məlumatların yeni təhlili bu cür izləri ilk dəfə ortaya çıxarıb və bu, qədim Marsda həyatın mövcudluğuna dair bir arqument kimi qiymətləndirilir. 2022 və 2023-cü illərdə NASA-nın Curiosity aparatı Gale kraterinin dibini araşdırıb.
Alimlər kraterin müxtəlif bölgələrindən götürülmüş 4 süxur nümunəsinə dair toplanmış məlumatları yenidən analiz ediblər. 3 nümunədə ilk dəfə olaraq siderit mineralının mövcudluğu qeydə alınıb. Bu mineral süxurun atmosferdəki karbon qazı ilə reaksiyası nəticəsində yaranır. Bu, qədim Marsda karbon dövriyyəsinin mövcud olduğuna dair ilk sübutdur. Vulkanlar CO2-ni atmosferə buraxıb, qaz atmosferdə toplanıb, bir hissəsi kosmosa buxarlanıb, bir hissəsi isə süxurlarla birləşərək planetin daxilinə qayıdıb. Marsda karbon qazının dövriyyəsi planetin isinməsi üçün şərait yaradırdı və bu da potensial olaraq həyat üçün əlverişli mühit formalaşdırırdı.
Təxminən 3.5 milyard il əvvələ aid olan həmin dövrdə maye suyun mövcudluğuna dair sübutlar artıq aşkarlanıb və bu sübutlar yüksək etibarlı hesab olunur. Həmin vaxt intervalında karbon dövriyyəsinin izlərinin aşkarlanması isə uyğun temperatur şəraitinin mövcud olduğunu göstərir və bu amillərin birlikdə mövcudluğu qədim Marsda həyatın yaranması ehtimalını artırır. Bundan əlavə, alimlər siderit mineralının - tərkibində dəmir və karbon trioksid olan, az miqdarda maqnezium da ehtiva edən bir birləşmənin - niyə daha əvvəl aşkarlanmadığını da izah ediblər. Böyük ehtimalla, bu mineralın siqnalı Mars səthində geniş yayılmış maqnezium sulfatın siqnalı ilə üst-üstə düşdüyü üçün gizlənib.
“Belə görünür ki, digər mineralların - xüsusilə suda asanlıqla həll olan maqnezium sulfatlarının - mövcudluğu orbit məlumatlarında karbonat minerallarının aşkarlanmasını böyük ehtimalla gizlədir. Belə duzları ehtiva edən süxurlar Marsın hər yerində aşkar edildiyi üçün, biz belə nəticəyə gəlirik ki, onlar yəqin ki, eyni zamanda çoxlu miqdarda karbonat mineralları da ehtiva edir” - deyə alimlər izah ediblər. Tədqiqatçılar Marsda maqnezium birləşmələrinin aşkarlanmasına dair bütün məlumatların yenidən nəzərdən keçiriləcəyini bildiriblər. Əgər sideritin geniş şəkildə mövcudluğu təsdiqlənsə, bu, Marsın iqlim modellərinə - xüsusilə karbon dövriyyəsi və Qırmızı planetin təkamülünə dair yeni qiymətləndirmələr baxımından - yenidən baxılmasına əsas yaradacaq.
Mənbə: NASA
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Yağış damcılarından elektrik enerjisinin əldə edilməsi üsulu hazırlanıb
Yağış damcılarından elektrik enerjisinin əldə edilməsi üsulu hazırlanıb
Əgər maye hissəcikləri boru boyunca eyni sürətlə və eyni istiqamətdə hərəkət edirsə, bu zaman porşenli axın hadisəsi baş verir. Sinqapurlu alimlərin göstərdiklərinə görə, bu hadisə düşən damcılardan alınan enerjinin miqdarını xeyli artıra bilər
Yer orbitində kosmik tullantıların həcmi 6000 tonu keçib
Yer orbitində kosmik tullantıların həcmi 6000 tonu keçib
Son bir neçə il ərzində insanlıq kosmosa o qədər çox peyk buraxıb ki, orbitdəki tullantı problemi əhəmiyyətli dərəcədə daha da pisləşib. Avropa Kosmik Agentliyinin (ESA) illik hesabatına görə, hazırda aşağı Yer orbitində (160-2000 km arası) 6600 ton kosmik tullantı mövcuddur.
Erkən kainatda Süd Yolu qalaktikasının əkizi kəşf edilib
Erkən kainatda Süd Yolu qalaktikasının əkizi kəşf edilib
Alimlər James Webb kosmik teleskopunun köməyi ilə indiyə qədər məlum olanlar arasında ən uzaq məsafədə yerləşən ən qədim spiral qalaktikanı aşkar ediblər.
Yerə yaxın ekzoplanetdə bioloji həyata dair ciddi sübutlar aşkar edilib
Yerə yaxın ekzoplanetdə bioloji həyata dair ciddi sübutlar aşkar edilib
Astronomlar hesab edirlər ki, onlar Yerdən 124 işıq ili uzaqlığında yerləşən bir planetdə yadplanetli həyatın mövcudluğuna dair ən inandırıcı izləri aşkar ediblər. Bu planetin okean dünyası olduğu və orada canlı orqanizmlərin yaşaya biləcəyi düşünülür.
Günəş küləyi Ayda suyun formalaşmasına təkan verir
Günəş küləyi Ayda suyun formalaşmasına təkan verir
1960-cı illərin ortalarından bəri Günəşin Ayda suyun yaranması üçün lazım olan komponentlərin mənbəyi ola biləcəyi ilə bağlı bir nəzəriyyə mövcuddur.
Həftənin xəbərləri
