Məlumatları DNT-nin plastik analoqunda saxlanması üsulu hazırlanıb
Elm & Texnologiya
20.05.2025
Emil Nəcəfov
Fərqli qiymətləndirmələrə görə, dünyada rəqəmsal məlumatların həcmi 175 zettabaytı keçib. Bu məlumatların sərt disklərə yazılarkən nə qədər "ağır" olacağını təsəvvür etmək belə qorxuludur. Üstəlik, məlumatların həcmi eksponensial şəkildə artmaqda davam edir. Hətta məlumatların DNT-də saxlanması halında belə, bu qədər məlumatın yazılması təxminən bir ton bioloji material tələb edir. Xoşbəxtlikdən, bu üsul məlumat həcmi ilə kütlə nisbətinə görə digər üsulları xeyli qabaqlayır və məhz bu səbəbdən alimlərin diqqətini cəlb edir. Məlumatların DNT-də saxlanması texnologiyalarının inkişafına həsr olunmuş çoxsaylı elmi araşdırmalar mövcuddur.
Təbiət milyardlarla illik təkamül ərzində bioloji orqanizmlərin irsi xüsusiyyətləri və məlumatlarının nəsildən-nəslə ötürülməsi mexanizmini mükəmməlləşdirib. Bu metod yüksək dəqiqlik, etibarlılıq və artıqlıq ilə seçilir. Bunlar uzunmüddətli məlumat saxlanması üçün olduqca vacib amillərdir. DNT onillərlə, hətta yüzillərlə zədələnmədən qala bilər, artıqlıq faktoru sayəsində isə 10 minlərlə il və daha uzun müddət ərzində də qoruna bilər. Ostin şəhərində yerləşən Texas Universitetinin tədqiqatçıları məlumatların yazılmasından əvvəl DNT-nin təşkil olunması ideyasını inkişaf etdirərək onu süni molekulların kombinasiyası şəklində həyata keçiriblər.
Onlar plastikdən hazırlanmış molekullar yaradıblar və bu molekullar, DNT-dəki nukleotidlər kimi, əvvəlcədən müəyyən olunmuş ardıcıllıqlara yığıla bilir. Bu yanaşma, saxta DNT üçün praktik yazma və oxuma avadanlıqlarının hazırlanmasını sadələşdirə bilər. Müasir DNT sekvenatorları (oxuyucuları) olduqca mürəkkəb, baha və ucuzlaşdırılması çətin olan cihazlardır. Amma süni analoqların istifadəsi bu prosesi daha sadə edə bilər. Məlumatları kodlamaq və oxumaq üçün istifadə olunacaq molekulların seçimi bu üsulda daha çevik ola bilər. Alimlər 4 fərqli plastik molekul seçərək, onların köməyi ilə mürəkkəb şifrələmə açarından ibarət uzun bir ardıcıllıq kodlaşdırıblar.
Daha sonra bu açar uğurla oxunub. Hazırda bu cür məlumatların oxunması üçün laboratoriya şəraitində istifadə olunan kütləvi spektrometr tətbiq edilir. Lakin bu cihaz molekulların analiz prosesi zamanı daşıyıcını məhv edir. Kütləvi spektrometr özü də mürəkkəb və bahalı avadanlıqdır, bu da saxta DNT-yə əsaslanan məlumat yazma texnologiyalarının geniş yayılmasını hələ ki, məhdudlaşdırır. Buna baxmayaraq, aparılmış tədqiqat bu yanaşmanın prinsipcə mümkün olduğunu sübut edir. Gələcəkdə 6, 8 və daha çox unikal koda malik molekulların yaradılması, bit dərinliyini artıraraq molekulyar yaddaşın sıxlığını daha da yüksəltməyə imkan verəcək.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Yer kürəsi orbitindəki peyklər böyük problemlərə səbəb ola bilərlər
Yer kürəsi orbitindəki peyklər böyük problemlərə səbəb ola bilərlər
Yer ətrafında fırlanan peyklərin sayı sürətlə artır və bu, həm Yer üçün, həm də kosmosun araşdırılması baxımından ciddi təhlükə yaradır. 2010-cu illərə qədər onilliklər boyunca hər il kosmosa cəmi 50-100 peyk buraxılırdı.
Vyetnamda 10 000-dən çox dronun iştirakı ilə yeni rekorda imza atılıb (VİDEO)
Vyetnamda 10 000-dən çox dronun iştirakı ilə yeni rekorda imza atılıb (VİDEO)
Aprel ayında Ginnesin Rekordlar Kitabına dronların iştirakı ilə yeni bir nailiyyət əlavə olundu. Vyetnam üzərində səmaya 10 518 dron qaldırıldı. Bu, dünyanın ən irimiqyaslı işıq şousu idi.
ABŞ-da poladdan daha üstün supertaxta material hazırlanıb
ABŞ-da poladdan daha üstün supertaxta material hazırlanıb
ABŞ alimləri “supertaxta” adlandırılan və bir sıra xüsusiyyətlərinə görə poladdan üstün olan təbii material hazırlayıb və onu istehsal mərhələsinə qədər çatdırıblar.
Hər bir insan il ərzində 11.2 kq elektron tullantı generasiya edir
Hər bir insan il ərzində 11.2 kq elektron tullantı generasiya edir
IDC-nin EMEA regionunda cihazlar üzrə vitse-prezidenti Francisco Jeronimo, TEDxLisboa konfransında çıxışı zamanı bildirib ki, 2022-ci ildə elektron tullantıların həcmi 62 milyon tona çatıb və bu, adambaşına ildə orta hesabla 11.2 kq təşkil edir.
Çinli tələbə dünyanın ən sürətli dronunu hazırlayıb
Çinli tələbə dünyanın ən sürətli dronunu hazırlayıb
Çinli tələbə Xu Yang Ginnesin Rekordlar Kitabı üçün 250 qramadək kütləyə malik dronla sürət üzrə yeni dünya rekordu müəyyən edib.
Həftənin xəbərləri
