Günəş sistemində yaşam üçün əlverişli daha bir dünya ortaya çıxa bilər
Elm & Texnologiya
29.05.2025
Emil Nəcəfov
Günəş qırmızı nəhəngə çevrildikdə, ölçüləri böyüyəcək və Merkuri ilə Veneranı məhv edəcək, Yer isə yaşamaq üçün yararsız hala gələcək. Eyni zamanda, Günəşin həyat üçün əlverişli zonası daha uzaq məsafəyə keçəcək və bu zonaya Yupiter və onun peykləri daxil olacaqlar. Alimlərin fikrincə, bu, Yupiterin peyki olan Avropanın yaşanılan bir dünyaya çevrilməsinə səbəb ola bilər. Hazırda Avropa buzla örtülü bir dünyadır və səthinin altında maye sudan ibarət okeanın olduğu ehtimal edilir. Alimlər hesab edirlər ki, Günəş qırmızı nəhəng olduqdan sonra Avropa üzərində su buxarından ibarət bir atmosfer formalaşa bilər və bu da həyatın yaranması və inkişafına şərait yarada bilər. Bu, Günəşin həyat üçün əlverişli zonasının - yəni həyatın mövcudluğu üçün uyğun şəraitin olduğu kosmik sahənin - indiki vəziyyətə nisbətən daha uzaqda yerləşməsi ilə əlaqədardır.
Yupiterin peyki Avropa:
Günəş kimi ulduzlar təxminən 10 milyard il mövcud ola bilir. Bu müddət ərzində onların nüvəsində hidrogenin termonüvə sintezi baş verir. Hidrogen tükəndikdə (Günəşdə bu təxminən 5 milyard il sonra baş verəcək), ulduz genişlənir və qırmızı nəhəng fazasına keçir. Hesab olunur ki, Günəş bu mərhələdə Merkuri və Veneranı məhv edəcək, Yer isə sağ qala bilər, lakin həyat üçün yararsız hala düşəcək. Qırmızı nəhəng mərhələsindən sonra Günəş kiçik, ağ cırtdan ulduza çevriləcək və bu vəziyyətdə daha 12-15 milyard il mövcud ola biləcək. Daha iri və kütləvi ulduzlar isə supernova partlayışı nəticəsində məhv olur və onların yerində neytron ulduzları və ya qara dəliklər yaranır. Əgər ağ cırtdan ulduzların yaxınlığında planetlər mövcud ola bilərsə, supernova partlayışı ulduzun ətrafındakı hər şeyi məhv edir. Hazırda məlumdur ki, Günəş sistemindən kənarda aşkar edilmiş bir çox planetlər ağ cırtdan ulduzların ətrafında fırlanırlar.
Bu isə o deməkdir ki, Günəş öldükdən sonra Marsdan kənarda yerləşən planetlər (bəlkə də elə Marsın özü də) mövcudluğunu davam etdirə bilər. Yeni modelləşdirməyə əsasən, Yupiter və onun peykləri Günəşin qırmızı nəhəngə çevrilməsindən sonra da sağ qalacaq və ulduzumuzun həyat üçün əlverişli zonasına daxil olacaqlar. Alimlərin fikrincə, Günəşin genişlənməsi Yupiter kimi planetlərdə işığı daha yaxşı əks etdirən buludların yaranmasına səbəb ola bilər. Daha parlaq hala gələn Yupiterin və genişlənən Günəş atmosferinin təsiri altında Avropanın buzları sublimasiyaya uğrayacaq. Bu, buzun maye mərhələsinə keçmədən, birbaşa günəş işığında buxarlanmasına bənzəyir. Sublimasiya olunan buz buxarının böyük hissəsi kosmosa itəcək, lakin bir qismi Avropada 100 minlərlə il ərzində qalacaq, bundan sonra isə tamamilə itəcək. Hazırda Avropada həyatın olub-olmamasından asılı olmayaraq, bu zaman ərzində onun yaşanılan bir dünyaya çevrilməsi tamamilə mümkündür. Lakin əsas sual budur: Bu müddət həyatın yaranması və inkişaf etməsi üçün kifayət edəcəkmi?
Mənbə: Universe Today
Linki kopyala
yupiter planeti
jupiter europa
jupiter europa moon
solar system
science news
elmi xeberler
jupiter
gunes sistemi
yupiter
yupiterin peykleri
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Yaşam üçün potensial dünyalar təkcə Günəş sistemindən kənarda yerləşmirlər
Yaşam üçün potensial dünyalar təkcə Günəş sistemindən kənarda yerləşmirlər
Günəş sistemindən kənarda yerləşən planetlər ekzoplanet adlanır və astronomlar artıq 6000-ə yaxın belə dünya kəşf ediblər. Bu ekzoplanetlərin bir çoxu öz ulduzlarının həyat üçün əlverişli zonasında yerləşir, yəni potensial olaraq yaşamağa yararlıdırlar.
Alimlər ilk dəfə maye karbon əldə edə biliblər
Alimlər ilk dəfə maye karbon əldə edə biliblər
Alimlər ilk dəfə güclü lazer vasitəsilə maye halında karbon əldə edib və laboratoriya şəraitində onun strukturunu öyrəniblər. Əvvəllər bu prosesin mümkün olmadığı düşünülürdü.
Venera ətrafında Yer üçün təhlükəli asteroidlər mövcuddur
Venera ətrafında Yer üçün təhlükəli asteroidlər mövcuddur
Alimlər müəyyən ediblər ki, Günəş ətrafında Venera ilə eyni orbitdə fırlanan və Yer üçün potensial təhlükə yaradan asteroidlər mövcuddur.
İnsan dişlərinin uzaq keçmişdəki balıqlar sayəsində təkamül etdikləri təyin edilib
İnsan dişlərinin uzaq keçmişdəki balıqlar sayəsində təkamül etdikləri təyin edilib
İnsan dişlərinin həssaslığı qədim balıqların ekzoskeletini örtən sensor orqanların irsi mirası ola bilər. Alimlər müəyyən ediblər ki, diş emalının altındakı toxuma olan dentin əvvəllər toxunma funksiyasını yerinə yetirib və onurğalılarda ən azı 460 milyon il əvvəl meydana çıxıb.
K2-18b ekzoplanetində potensial həyatın mövcudluğu şübhə doğurur
K2-18b ekzoplanetində potensial həyatın mövcudluğu şübhə doğurur
Çikaqo Universitetindən olan tədqiqatçılar qrupu K2-18b ekzoplanetində həyat əlamətlərinin aşkarlandığına dair sensasiyalı iddiaları şübhə altına alıblar. Daha əvvəl Kembric Universitetinin alimləri bildirmişdilər ki, James Webb kosmik teleskopu bu planetin atmosferində dimetilsulfid (DMS) izləri qeydə alıb.
Həftənin xəbərləri
