Kanadalı alimlər soyuq termonüvə sintezi yolunda inqilabı addım atıblar
Elm & Texnologiya
01.09.2025
Emil Nəcəfov
1989-cu ilin sensasiyası adi temperatur və təzyiq şəraitində termonüvə sintezinin əldə olunması xəbəri oldu. ABŞ-dan olan iki tədqiqatçı guya ağır suda katalizator iştirakı ilə elektrokimyəvi reaksiya prosesində müsbət enerji çıxışı əldə etmişdi. Bu təcrübəni heç kim təkrarlaya bilmədi və kəşf uğursuz sayıldı. Lakin Kanadadan olan alimlər soyuq termonüvə sahəsində irəliləyiş əldə etdiklərini bildirərək, bunun ümidverici olduğunu iddia edirlər. 1980-ci illərdə təcrübə aparmış alimlərin fikrincə, palladium hidrogenin (deyterium) izotoplarını udaraq onların kristal qəfəsdə konsentrasiyasını artıra bilirdi. Belə şərait temperatur və təzyiqin artırılmadan, hidrogen atomlarının birləşmə ehtimalını yüksəldir və helium sintezi reaksiyası nəticəsində istilik ayrılması və neytronların buraxılmasına səbəb ola bilərdi.
Əslində isə belə bir hadisə baş verməmiş, təcrübələrin nəticələri ölçmələrdə səhlənkarlıq və yanlış metodologiya ilə izah edilmişdi. Britaniya Kolumbiyası Universitetinin (UBC) tədqiqatçıları qurğunu modifikasiya edərək bütün səylərini palladium hədəfində deyteriumun konsentrasiyasını artırmağa yönəldiblər. Onların sözlərinə görə, cəmi 1 V xarici gərginlik tətbiq etməklə palladiumun kristal qəfəsində deyterium konsentrasiyasını 15% artırmağa nail olublar. Əks halda bunun üçün 800 atmosfer təzyiq yaratmaq lazım gələrdi. Bu irəliləyiş soyuq termonüvə sintezi üçün materiallarla aparılan təcrübələri bahalı ixtisaslaşdırılmış qurğularda deyil, laboratoriya masasının üzərində keçirmək imkanı yaradır.
“Ümid edirik ki, bu iş termonüvə sintezi elmini nəhəng milli laboratoriyalardan laboratoriya masasının üstünə gətirməyə kömək edəcək. Bizim yanaşmamız nüvə sintezini, materialşünaslığı və elektrokimyanı birləşdirərək elə bir platforma yaradır ki, burada həm yanacaq yükləmə üsullarını, həm də hədəf materiallarını sistemli şəkildə tənzimləmək mümkündür. Bunu başlanğıc nöqtəsi kimi görürük və icmanı açıq və dəqiq tədqiqat ruhunda təkrarlamağa, təkmilləşdirməyə və inkişaf etdirməyə dəvət edirik” - deyə alimlər izah edirlər. Əlavə edək ki, Kanada alimləri soyuq termonüvə sintezini mənimsəyən və bunun əsasında biznes qurmağa hazır olan Avropa alimlərindən geri qalıblar.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Mars mantiyasında yad formalaşmalar aşkar edilib
Mars mantiyasında yad formalaşmalar aşkar edilib
NASA InSight eniş modulu tərəfindən əldə edilən məlumatlar Marsın daxili quruluşunun unikal xüsusiyyətlərini üzə çıxarıb və onun mantiyasında yad formalaşmalar aşkar edilib.
Alimlər 14 qalaktikanı birləşdirən 5.5 milyon işıq ili uzunluqlu kosmik sapı kəşf ediblər
Alimlər 14 qalaktikanı birləşdirən 5.5 milyon işıq ili uzunluqlu kosmik sapı kəşf ediblər
Alimlər hesab edirlər ki, onlar qalaktikaları kosmik torla birləşdirən ən uzun fırlanan qalaktik sapı kəşf ediblər. Astronomlar lokal kainatı, xüsusən də qalaktikaları birləşdirən iri kosmik strukturları müşahidə ediblər.
Alimlər Yupiterin nə zaman formalaşdığını meteoritlər vasitəsilə təyin edə biliblər
Alimlər Yupiterin nə zaman formalaşdığını meteoritlər vasitəsilə təyin edə biliblər
Ərimiş süxur damcılarının - meteoritlərdə aşkar edilən kiçik qalıqların - öyrənilməsi və modelləşdirilməsi Günəş sistemindəki ən böyük planetin yaranma vaxtını müəyyən etməyə imkan verib.
Çində süni uşaqlığa sahib robotun hazırlanması məlumatı fake imiş
Çində süni uşaqlığa sahib robotun hazırlanması məlumatı fake imiş
Ötən həftə KİV-də Çində hazırlanmaqda olan süni uşaqlığa sahib robot haqqında məlumat yayıldı. Mənbələr bu texnologiyanın yaradıcısı kimi Kaiwa Technology şirkətindən Zhang Qifeng-in adını çəkir və guya o, 2026-cı ilə qədər 100 000 yuan (13 900$) dəyərində prototip təqdim etməyi planlaşdırırmış.
Nəyə görə ABŞ, Çin və Rusiya yeni Ay yarışında iştirak edirlər?
Nəyə görə ABŞ, Çin və Rusiya yeni Ay yarışında iştirak edirlər?
Kosmik yarış dünya gücləri arasında yeni mərhələyə keçir: ölkələr Ayda ilk atom elektrik stansiyasını hazırlayıb quraşdırmaq uğrunda mübarizə aparırlar. May ayında Çin və Rusiya 2036-cı ilə qədər ay reaktorunu birgə tamamlamaq planlarını açıqladılar.
Həftənin xəbərləri
