Alimlər 14 qalaktikanı birləşdirən 5.5 milyon işıq ili uzunluqlu kosmik sapı kəşf ediblər
Elm & Texnologiya
27.08.2025
Emil Nəcəfov
Alimlər hesab edirlər ki, onlar qalaktikaları kosmik torla birləşdirən ən uzun fırlanan qalaktik sapı kəşf ediblər. Astronomlar lokal kainatı, xüsusən də qalaktikaları birləşdirən iri kosmik strukturları müşahidə ediblər. Nəticədə onlar təxminən 5.5 milyon işıq ili uzunluğunda və 14 qalaktikanı birləşdirən yeni fırlanan qalaktik sap aşkar ediblər. Astronomların fikrincə, bu, indiyə qədər məlum olanlar arasında ən uzun belə qalaktik sapdır. Kainatda məlum olan ən böyük strukturlar qalaktik saplardır, onlar qalaktikalardan ibarət olur və uzunluqları 250 milyon işıq ilindən çox ola bilir. Bu saplar kosmik boşluqlar (void) arasında yerləşir və birlikdə kosmik toru əmələ gətirirlər. Qalaktik saplarda çox isti və seyrək qaz olur, bu qaz qalaktikalara daxil olaraq onların böyüməsinə və təkamülünə şərait yaradır.
Standart kosmoloji modelə görə, kainatın təkamülünü izah edən bu nəzəriyyədə qalaktik saplar qaranlıq materiya axınlarının boyunca formalaşır. Hesab olunur ki, qaranlıq materiya öz cazibə qüvvəsi ilə kosmik toru - kainatın iri miqyaslı strukturunu yaradır. Alimlər deyirlər ki, qalaktik sapların öyrənilməsi kosmik tordakı seyrək qaz ilə bu sapların daxilində yerləşən qalaktikaların həmin qaz hesabına necə böyüdüyü arasındakı əlaqəni daha yaxşı anlamağa kömək edir. Qalaktikaların böyüməsi dedikdə, onların ölçüsünü və kütləsini artıran yeni ulduzların yaranması nəzərdə tutulur. Yeni ulduzların yaranması üçün isə qalaktik qaz vacibdir. Tədqiqat müəllifləri bildirirlər ki, onlar lokal kainatda 14 qalaktikanı birləşdirən yeni bir qalaktik sap aşkar ediblər. Yeni sap təxminən 5.5 milyon işıq ili uzunluğa və təxminən 117 000 işıq ili eninə malikdir.
Tədqiqat həmçinin göstərib ki, aşkar edilmiş qalaktik sap kosmik tor daxilində daha böyük bir strukturun hissəsidir. Onun uzunluğu təxminən 49 milyon işıq ili, eni isə 2.6-3.3 milyon işıq ili olaraq qiymətləndirilir. Xatırladaq ki, 1 işıq ili təxminən 9.6 trilyon kilometrə bərabərdir. Yer ilə Günəş arasındakı məsafə 150 milyon kilometr, Ayadək məsafə isə 400 000 kilometrlik məsafədən azdır. Alimlər müəyyən ediblər ki, yeni qalaktik sapdakı qalaktikalar ilə kosmik tordakı daha iri struktur arasında sıx əlaqə mövcuddur. Astronomlar həmçinin qalaktikaların qalaktik sapın oxu ətrafında fırlandıqlarına dair sübutlar aşkarlayıblar. Beləliklə, alimlərin fikrincə, yeni qalaktik sap məlum oxşar fırlanan strukturlar arasında ən uzunu və kainatdakı ən böyük fırlanan strukturlardan biridir. Tədqiqat həmçinin göstərib ki, qalaktik sap hələ təkamülün erkən mərhələsindədir.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Alimlər Yupiterin nə zaman formalaşdığını meteoritlər vasitəsilə təyin edə biliblər
Alimlər Yupiterin nə zaman formalaşdığını meteoritlər vasitəsilə təyin edə biliblər
Ərimiş süxur damcılarının - meteoritlərdə aşkar edilən kiçik qalıqların - öyrənilməsi və modelləşdirilməsi Günəş sistemindəki ən böyük planetin yaranma vaxtını müəyyən etməyə imkan verib.
Çində süni uşaqlığa sahib robotun hazırlanması məlumatı fake imiş
Çində süni uşaqlığa sahib robotun hazırlanması məlumatı fake imiş
Ötən həftə KİV-də Çində hazırlanmaqda olan süni uşaqlığa sahib robot haqqında məlumat yayıldı. Mənbələr bu texnologiyanın yaradıcısı kimi Kaiwa Technology şirkətindən Zhang Qifeng-in adını çəkir və guya o, 2026-cı ilə qədər 100 000 yuan (13 900$) dəyərində prototip təqdim etməyi planlaşdırırmış.
Nəyə görə ABŞ, Çin və Rusiya yeni Ay yarışında iştirak edirlər?
Nəyə görə ABŞ, Çin və Rusiya yeni Ay yarışında iştirak edirlər?
Kosmik yarış dünya gücləri arasında yeni mərhələyə keçir: ölkələr Ayda ilk atom elektrik stansiyasını hazırlayıb quraşdırmaq uğrunda mübarizə aparırlar. May ayında Çin və Rusiya 2036-cı ilə qədər ay reaktorunu birgə tamamlamaq planlarını açıqladılar.
İlk dəfə donuz ağciyərinin insana ksenotransplantasiyası reallaşdırılıb
İlk dəfə donuz ağciyərinin insana ksenotransplantasiyası reallaşdırılıb
Çində ilk dəfə ağciyərin ksenotransplantasiyası həyata keçirilib. Bu orqan çoxlu sayda qan damarları ehtiva etdiyinə və ən çox yayılmış ağırlaşma olan “transplantatın sahibə qarşı reaksiyası”na ən həssas olduğu üçün ən çətin köçürülən orqan hesab olunur.
Qara dəliklər ölü ulduzlardan qaranlıq enerji yarada bilərlər
Qara dəliklər ölü ulduzlardan qaranlıq enerji yarada bilərlər
Uzun illər alimlər kainatın genişlənməsini sürətləndirən, görünməyən qüvvə olan qaranlıq enerjini sabit bir dəyər hesab edirdilər. Lakin tərtib olunmuş yeni kosmik xəritəyə əsaslanan yeni araşdırma bunun əksini göstərir.
Həftənin xəbərləri
