Perseverance aparatı Marsda ilk dəfə qütb parıltısını müşahidə edib
Elm & Texnologiya
19.05.2025
Emil Nəcəfov
Qütb parıltıları kosmik hava şəraitinin təzahürlərindən biridir və onun aktivliyini izləməyin yollarından sayılır. Günəşdən atılan plazma planetlərə çataraq onların atmosferlərinin yuxarı qatlarındakı qaz atomları ilə qarşılıqlı təsirə girir. Yer planetində maqnit sahəsi yüklü hissəcikləri qütblərə yönəldir və bu da qütb bölgələrində rəngarəng səmavi işıqlanmalara səbəb olur. Marsda isə qlobal maqnit sahəsi olmadığı üçün qütb parıltıları bütün planet boyunca müşahidə oluna bilər. Bunu ilk dəfə NASA-nın Marsa göndərmiş olduğu aparatlar təsdiqləyiblər. Təxminən 1 il əvvəl Günəş 11 illik fəaliyyət dövrlərindən birinin zirvə nöqtəsinə çatdı. Bu, səthindəki alışmaların tezliyi və intensivliyinin artması ilə müşayiət olunub.
Əgər şərait uyğun olarsa, bu alışmalar zamanı Günəşdən planetlər istiqamətində tac kütlə atılması (TKA) deyilən hadisə baş verə bilər. Yəni yüklü hissəciklərdən ibarət plazma axını fəzaya atılır. Bu hissəciklər planetlərin atmosferlərinə çatdıqda, onların yuxarı qatlarında işıq saçmağa səbəb olurlar. Yer üzündə bu, adətən oksigen atomları ilə qarşılıqlı təsirdə yaranan yaşılımtıl parıltı şəklində görünür. Marsda qütb parıltılarını planetin səthindən görünən işıqda müşahidə etmək hələ heç vaxt mümkün olmayıb. Daha əvvəl bu hadisələr yalnız xüsusi cihazlar vasitəsilə, məsələn, ultrabənövşəyi diapazonda fəaliyyət göstərən MAVEN orbit stansiyası ilə qeydə alınmışdı. Bu dəfə alimlər Günəşdən Mars istiqamətində tac kütlə atılmasını izləməyi və bu hadisə zamanı qütb parıltısını Perseverance aparatının SuperCam spektrometri və Mastcam-Z kamerası ilə qeydə almağa çalışıblar.
Əlverişli an 2024-cü il martın 15-də baş verdi. NASA-nın kosmik hava xidməti Mars istiqamətində plazma buludunun atıldığını bildirdi və Perseverance müşahidəyə hazırlandı. Yüklü hissəciklər Marsa çatdıqda - bu, orbit stansiyalarından alınan məlumatlarla təsdiqləndi - səma yaşılımtıl parıltı ilə işıqlandı, Yer planetində olduğu kimi. Perseverance kameraları bu hadisəni qeydə aldı, spektrometr isə şüalanmanın dalğa uzunluğunu - 557.7 nanometr - təsdiqlədi. Gələcəkdə Marsa köçəcək kolonistlər üçün bu, Yer planetini xatırladan tanış çalarları görmək baxımından xoş olacaq, çünki qütb parıltısı Yerdə də eyni rəngdə görünür. Marsda görünən işıqda qütb parıltısının müşahidəsi alimlərə yüklü hissəciklərin planet atmosferi ilə qarşılıqlı təsirini öyrənmək üçün əlavə imkan verdi və yeni məlumatlar elmi tədqiqatlarda heç vaxt artıq olmur.
Mənbə: NASA
Linki kopyala
perseverance rover
perseverance mars rover
perseverance mars
science news
mars planet
mars planeti
nasa
nasa perseverance
perseverance
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Dünyada ilk dəfə gen redaktəsi sayəsində bir körpənin həyatını xilas etmək mümkün olub
Dünyada ilk dəfə gen redaktəsi sayəsində bir körpənin həyatını xilas etmək mümkün olub
Bir qrup həkim və alim nadir genetik xəstəliyin müalicəsində irəliləyiş əldə edərək tarixdə ilk dəfə fərdiləşdirilmiş gen redaktəsi terapiyasını tətbiq edib.
Günəşə oxşar ulduzun ətrafında su kəşf edilib
Günəşə oxşar ulduzun ətrafında su kəşf edilib
Astronomlar uzun müddətdir ki, uzaq ulduzların ətrafındakı sistemlərdə donmuş suyun mövcud olduğundan şübhələnirdilər və indi James Webb kosmik teleskopu bu barədə ilk dəfə sübut təqdim edib.
Bütün canlı orqanizmlərin zəif işıq saçdıqları sübut edilib
Bütün canlı orqanizmlərin zəif işıq saçdıqları sübut edilib
Mövcud olan mübahisəli bir nəzəriyyəyə görə, bütün canlı varlıqlar zəif işıq saçır. Kalqari Universitetindən olan alimlərin son araşdırması göstərib ki, siçanlar doğrudan da ölüm anına qədər fotonlar yayır və bu şüalanma həyat prosesləri dayandıqdan sonra dayanır.
Venera Yerə düşünüldüyündən daha çox bənzəyir
Venera Yerə düşünüldüyündən daha çox bənzəyir
Venera uzun müddət geoloji baxımdan ölü planet hesab olunurdu. Lakin son araşdırmalar göstərir ki, bu belə deyil. Orada səth və qabıqda dəyişikliklərə səbəb olan tektonik proseslər baş verir. Bu isə o deməkdir ki, Venera Yerə əvvəl düşündüyümüzdən daha çox bənzəyir.
ABŞ-dakı alimlər kütləvi şəkildə digər ölkələrdə iş axtarırlar
ABŞ-dakı alimlər kütləvi şəkildə digər ölkələrdə iş axtarırlar
Bir neçə müddət bundan öncə Nature jurnalında dərc olunmuş narahatedici bir məqalədə ABŞ-da “beyin köçü” tendensiyası vurğulanmışdı. Trump administrasiyasının elmi maliyyələşdirməni azalda biləcəyi qorxusu səbəbilə, amerikalı alimlərin 1/3-dən çoxu xaricdə iş axtarmağa başlayıb.
Həftənin xəbərləri
