Yeni inək yetişdirmə üsulu metan emissiyasını 40% aşağı sala bilər
Elm & Texnologiya
27.10.2025
Emil Nəcəfov
Şotlandiyalı alimlər metan emissiyalarını azaltmağa yönəlmiş Cool Cows adlı inək yetişdirmə proqramı hazırlayıblar. Bu metodika, az qaz buraxan heyvanların seçilməsi üçün DNT testlərini və istənilən xüsusiyyətlərə malik nəslin alınması məqsədilə EKO (süni mayalanma) üsulunu birləşdirir. Proqnozlara görə, layihə iri buynuzlu mal-qaranın parnik qazı emissiyalarını 20 il ərzində 40% azaltmağa kömək edəcək. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, kənd təsərrüfatı heyvanları dünya üzrə metan emissiyalarının azı 12%-ni təşkil edir. Metan atmosferdə buraxıldıqdan sonrakı ilk 20 il ərzində karbon qazına nisbətən 80 dəfə daha çox istilik saxlayır. Bununla belə, metan atmosferdə nisbətən qısa müddət - təxminən 12 il qalır, bu səbəbdən onun azalması yaxın gələcəkdə qlobal istiləşməyə qarşı mübarizədə nəzərəçarpacaq effekt verə bilər.
Metan inəklər, qoyunlar və digər ot yeyən heyvanların ot və yemləri həzm etməsi prosesində, onların həzm sistemindəki mikroorqanizmlər tərəfindən əmələ gəlir. Buraxılan qazın miqdarı bağırsaqlardakı mikroorqanizmlərin tərkibi və miqdarından asılıdır, buna isə öz növbəsində heyvanların irsi genetik xüsusiyyətləri təsir göstərir. Semex şirkətinin hazırladığı yeni DNT testi, hansı inəklərin və buğaların daha az metan buraxacaqlarını əvvəlcədən proqnozlaşdırmağa imkan verir və bu da alimlərə yetişdirmə üçün heyvanları seçməkdə kömək edir. Daha sonra EKO vasitəsilə surroqat analar hər il 5-6 dana dünyaya gətirir ki, bu da onların potensial imkanlarından bir qədər azdır. Emissiyanın azaldılması mexanizmi tədricən işləyir: Cool Cows proqramı çərçivəsində doğulan danalar artıq öz valideynlərinə nisbətən 2% daha az metan hasil edir.
Əgər bu heyvanlar bir-biri ilə cütləşdirilsə, onların nəslində metan istehsalı daha da azalacaq. Bu proses nəsildən-nəsilə təkrarlanaraq yığılan effekt yaradır. Nəticədə, 20 il ərzində emissiyaları 40% azaltmaq mümkün olur. Bu strategiyanın tətbiqi qlobal istiləşməyə təsir göstərə bilər. Böyük Britaniyada kənd təsərrüfatı parnik qazı emissiyalarının 10%-nə cavabdehdir və 9 milyon inək və dana bu prosesdə mühüm rol oynayır. Milli Fermerlər İttifaqı 2040-cı ilə qədər emissiyaları sıfıra endirməyi planlaşdırır və mal-qara yetişdirmə proqramı bu planın bir hissəsidir. Mütəxəssislər vurğulayırlar ki, bu metod emissiyaları azaltsa da, bütün problemləri həll etmir. Peyin hələ də parnik qazları buraxır, metanı azaltmağın ən radikal yolu isə sürülərin sayını azaltmaqdır. Şotlandiya Kənd Təsərrüfatı Kollecinin professoru Mike Coffey qeyd edir ki, proqramın məqsədi istehlakçılara və fermerlərə ət və süd məhsullarından tam imtina etmədən ekoloji cəhətdən daha düzgün seçim etmək imkanı verməkdir.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Alimlər siçanlarda Altsheymer xəstələyinin öhdəsindən gələ biliblər
Alimlər siçanlarda Altsheymer xəstələyinin öhdəsindən gələ biliblər
Müalicə məqsədilə onlar laboratoriyada yetişdirilmiş immun hüceyrələrdən istifadə ediblər. Bu hüceyrələr gənc olduqları üçün yaddaşı və sinir sisteminin vəziyyətini bərpa edə biliblər.
COVID-19-a əleyhinə vaksin xərçəng xəstələri arasında sağ qalma şansını artırırmış
COVID-19-a əleyhinə vaksin xərçəng xəstələri arasında sağ qalma şansını artırırmış
Bu qənaətə Texas Universitetinin onkoloji mərkəzinin amerikalı alimləri gəliblər. Məlum olub ki, koronavirusdan qorunmaq üçün azı bir doza mRNT peyvəndi qəbul etmək xərçəng xəstələri arasında sağ qalma şansını kəskin şəkildə artırır.
Avstriyada ən böyük Ay və Mars koloniya həyatı simulyasiyası işə salınıb
Avstriyada ən böyük Ay və Mars koloniya həyatı simulyasiyası işə salınıb
World’s Biggest Analog Mission (WBA) - Ay və Marsdakı həyatın və fəaliyyətin tarixdəki ən böyük simulyasiyası - Avstriya Kosmik Forumu (OeWF)-un təşəbbüsü ilə rəsmi olaraq başlayıb. Layihədə 5 qitədən 17 təşkilat iştirak edir və onlar gələcəkdə digər planetlərdə yaşayış məntəqələrinin gündəlik əməliyyatlarını modelləşdirirlər.
Ayın qaranlıq tərəfindən əldə edilmiş nümunələr gözlənilməz nüansları ortaya çıxarıblar
Ayın qaranlıq tərəfindən əldə edilmiş nümunələr gözlənilməz nüansları ortaya çıxarıblar
Çinin “Chang’e-6” missiyası - Ayın qaranlıq tərəfindən nümunələr gətirən ilk beynəlxalq ekspedisiya - artıq tarixə düşüb. İndi isə alimlərin bu unikal materiallar üzərində apardıqları tədqiqatlar, əvvəllər yer elminə tamamilə naməlum olan yeni məlumatları üzə çıxarır.
Dəniz səviyyəsi son 4000 ildə heç görülməmiş sürətlə artır
Dəniz səviyyəsi son 4000 ildə heç görülməmiş sürətlə artır
Ratqers Universiteti rəhbərliyində aparılmış yeni bir elmi tədqiqat göstərib ki, dünya okeanının səviyyəsi son 4000 ildəki hər hansı dövrlə müqayisədə daha sürətli artır. Əsas səbəblər - suyun istilik genişlənməsi və buzlaqların əriməsidir.
Həftənin xəbərləri
