Avropa Kosmik Agentliyi Mars infrastrukturunun qurulmassı üzərində çalışır
Elm & Texnologiya
19.08.2025
Emil Nəcəfov
Avropa Kosmik Agentliyi (ESA) Marsın araşdırılması sahəsində iddialı planlarını genişləndirir. Agentlik Qırmızı planetin elmi tədqiqi və mənimsənilməsi üzrə planlar qurur və kosmosda daha böyük müstəqilliyə nail olmağa çalışır. Məhdud büdcə və resurslar şəraitində ESA innovativ həllərə üstünlük verir. Bu layihələrdən biri LightShip konsepsiyasıdır - bu, Mars orbitinə bir və ya bir neçə kiçik aparat çatdıracaq kosmik buksirdir. Daha sonra LightShip orbitini dəyişərək uzunmüddətli infrastruktur stansiyası kimi fəaliyyət göstərəcək. LightShip layihəsinin məqsədi digər bir planetin yaxınlığında ilk daimi infrastruktur sistemini yaratmaqdır və bu sistem əsasən kommunikasiya və naviqasiya üzərində cəmlənəcək. Layihə, eyni zamanda infrastrukturun inkişafı hesabına Mars elmi missiyalarının xərclərini azaltmağa yönəlib.
Əsas məqam - Yerə məlumat ötürülməsi üzrə əsas yükün elmi cihazlardan daha böyük buksir aparatına ötürülməsidir. Bu yanaşma kiçik aparatlarda kommunikasiya avadanlığının ölçüsünü və kütləsini azaltmağa imkan verəcək. Nəticədə, Mars missiyalarında iştirak kiçik kosmik agentliklər üçün daha əlçatan olacaq, böyük agentliklər üçün isə imkanlar genişlənəcək. LightShip üzərindəki faydalı yüklərə çıxış ESA-nın üzv dövlətlərinə və assosiasiya olunmuş üzvlərinə, o cümlədən Kanada kimi əməkdaşlıq sazişi olan ölkələrə təqdim olunacaq. LightShip-in ilk “sərnişini” SpotLight olacaq - bu, Mars səthinin yüksək dəqiqlikli görüntülərini əldə etmək üçün nəzərdə tutulmuş orbital zonddur. Maraqlıdır ki, SpotLight işçi orbitə LightShip vasitəsilə çıxarılmayacaq. O, planetlərarası uçuş zamanı ondan ayrılacaq və orbitə müstəqil şəkildə daxil olacaq.
Bu, LightShip-ə dərhal öz işçi orbitinə keçməyə və kommunikasiya və naviqasiya sistemlərinin sınaqlarına başlamağa imkan verəcək. LightShip-1, gələcəkdə ESA tərəfindən yaradılacaq Mars kommunikasiya və naviqasiya şəbəkəsinin ilk qovşağı olacaq. Bu şəbəkə orbital aparatlar, eniş modulları, Mars səthində fəaliyyət göstərəcək robotlar və potensial olaraq gələcək pilotlu missiyalar üçün fasiləsiz məlumat ötürülməsi və naviqasiya imkanları təmin edəcək. Hazırda LightShip-1 layihəsi sənaye konsorsiumları tərəfindən ilkin layihələndirmə mərhələsindən keçir. Bu mərhələnin 2027-ci ilin ikinci rübündə tamamlanması gözlənilir. Lakin layihənin həyata keçirilməsinin başlanğıcı ESA şurasının nazirlik səviyyəsində keçiriləcək iclasında müzakirə olunacaq maliyyələşmədən asılıdır.
Bu isə təxminən 18 aylıq gecikməyə səbəb ola bilər. Eyni zamanda, müxtəlif tip və sayda sərnişin aparatları üçün interfeyslərin yaradılmasında istifadə oluna biləcək 4 fərqli peyk platforması üzərində də işlər aparılır. LightShip həm bir böyük aparatı, həm də 12-yə qədər kiçik aparatı daşıya biləcək. Mövcud orbital retranslyatorlar şəbəkəsi, NASA və ESA tərəfindən yaradılmış və Marsdan məlumat ötürülməsində əsas rol oynayan bir sistemdir, lakin bu şəbəkə artıq köhnəlməkdədir. Məsələn, 2001-ci ildə buraxılmış Mars Odyssey aparatı demək olar ki, bütün yanacağını sərf edib və böyük ehtimalla yaxın maliyyə ilində istismardan çıxarılacaq.
Bu səbəbdən ESA və NASA yeni kommunikasiya orbital sistemlərinin yaradılmasına ehtiyac olduğunu qeyd edirlər. NASA artıq bu sahədə kommersiya layihələrinə maliyyə ayırır, ESA isə özünün MARCONI (Mars Communication and Navigation Infrastructure) adlı şəbəkəsini hazırlayır. LightShip, MARCONI sistemi üçün daşıyıcı rolunu oynayacaq və əlavə məlumat retranslyasiyası təmin edəcək. ESA-nın “Strategy2040” proqramı çərçivəsində həmçinin MEDaL (Mars Entry, Descent, and Landing) sistemi hazırlanır. Bu sistem Marsa enişin dəqiqliyini artırmağa imkan verəcək. MEDaL texnologiyalarından istifadə ediləcək ilk missiyanın buraxılışı 2035-ci ilə planlaşdırılıb, lakin bu tarix də layihənin maliyyələşməsi və ESA proqramının vəziyyətindən asılı olacaq.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Marsda mərcana bənzər obyekt aşkar edilib
Marsda mərcana bənzər obyekt aşkar edilib
İyulun 24-də NASA-nın Curiosity robotu dəniz və okeanlarda gördüyümüz mərcanlara bənzəyən bir obyektin təsvir olunduğu təəccüblü bir şəkil göndərdi.
Marsda tamamilə yeni mineral kəşf edilib
Marsda tamamilə yeni mineral kəşf edilib
Tədqiqatçılar Marsın səthində, yəqin ki, vulkanik fəaliyyət nəticəsində yaranmış, dəmir baxımından zəngin bir mineral aşkar ediblər. Astronomlar Marsın səthinin necə göründüyü barədə yaxşı təsəvvürə malikdirlər.
Mars buzlaqlarının tərkibinin 80%-dən çoxu su buzundan ibarətdir
Mars buzlaqlarının tərkibinin 80%-dən çoxu su buzundan ibarətdir
Yeni radiolokasiya məlumatlarının təhlili indiyədək Marsın orta enliklərində yerləşən nəhəng buzlaqların tərkibi haqqında ən inandırıcı sübutları təqdim edir: bu buzlaqlar əsasən qaya deyil, 80%-dən çox dərəcədə son dərəcə təmiz su buzundan ibarətdir.
Mars mənşəli meteorit hərracda 5.3 milyon dollara satılıb
Mars mənşəli meteorit hərracda 5.3 milyon dollara satılıb
Yer üzərində tapılmış ən böyük Mars mənşəli meteorit - NWA 16788 - Sotheby’s hərrac evinin saytında verilən məlumata görə, hərracda 5.3 milyon dollara satılıb.
Uzaq keçmişdə Mars olduqca rütubətli planet olub
Uzaq keçmişdə Mars olduqca rütubətli planet olub
Alimlər Marsda qədim çay sistemləri aşkar ediblər. Bu, Qırmızı planetin əvvəllər düşünüldüyündən daha rütubətli olduğunu göstərir. Araşdırma Marsın daim soyuq və quru olduğu, yalnız müəyyən dövrlərdə səthində maye suyun əmələ gəldiyi barədə mövcud nəzəriyyələri şübhə altına atır.
Həftənin xəbərləri
