Potensial yadplanetlilərin axtarışı mövzusunda yeni üsul təklif edilib
Elm & Texnologiya
03.09.2025
Emil Nəcəfov
İtalyan alimlər yadplanetli həyatın axtarışı üçün yeni yanaşma təklif ediblər. Onlar hesab edirlər ki, ekzoplanetlərin atmosferlərində müəyyən metalların mövcudluğu həyatın mümkün varlığına işarə edə bilər. Yer sərhədlərindən kənarda həyatın axtarışı yeni metod və yanaşmalar tələb edir. İtalyan alimlər mövcud planetlərin qiymətləndirilməsi meyarlarını vacib bir parametr ilə tamamlamanı təklif ediblər. Neapolitan Universitetindən Giovanni Covone və Donato Giovannelli yerüstü həyatın axtarışı üçün yeni konsepsiya hazırlayıblar. Alimlər ekzoplanetlərin atmosfer tərkibini bioloji proseslər üçün kritik əhəmiyyət daşıyan spesifik metalların mövcudluğuna görə təhlil etməyi təklif edirlər. Tədqiqatçılar metallərin oksidləşmə-bərpa reaksiyalarındakı əsas roluna diqqət yetirirlər - bu, Yer üzündəki orqanizmləri enerji ilə təmin edən fundamental proseslərdir.
Bu reaksiyalara cavabdeh olan oksidoreduktaza zülalları öz strukturlarında mütləq metalları ehtiva edirlər. Nikel və dəmir hidrogenlə bağlı proseslərdə iştirak edir, mis isə oksigen reaksiyaları üçün kritik əhəmiyyət daşıyır. Yer tarixi metallara çıxış imkanları ilə həyatın təkamülü arasında birbaşa əlaqəni nümayiş etdirir. 2.3 milyard il əvvəl baş vermiş Böyük Oksidləşmə Hadisəsi planetin biosferasını köklü şəkildə dəyişdirərək mürəkkəb orqanizmlərin inkişafını mümkün etmişdi. Ənənəvi həyat axtarışı CHNOPS elementlərinə (karbon, hidrogen, azot, oksigen, fosfor, kükürd) və maye suyun mövcudluğuna yönəlib. Lakin tədqiqat müəllifləri bildirirlər ki, bu elementlər qalaktikada geniş yayılıb, halbuki zəruri metallara çıxış imkanları həyatın yaranması üçün daha ciddi məhdudiyyət yaradır.
Yeni kosmik missiyalar, məsələn, istifadəyə hazırlanmaqda olan Avropanın PLATO (Planetary Transits and Oscillations of Stars) rəsədxanası, artıq ekzoplanetlərin atmosferlərinin kimyəvi tərkibi haqqında məlumat toplayır. Alimlər perspektivli obyektlərin seçilməsi meyarları siyahısına bioloji baxımdan vacib metallara dair analizlərin də əlavə olunmasını təklif edirlər. Bu yanaşma iri teleskoplarda məhdud müşahidə vaxtının istifadəsini optimallaşdırmağa, diqqəti ən perspektivli ekzoplanetlərə yönəltməyə kömək edə bilər. Metod ulduzların kimyəvi tərkibi, ultrabənövşəyi şüalanma səviyyəsi və planetlərdə qoruyucu ozon qatlarının formalaşması arasındakı mürəkkəb qarşılıqlı əlaqələri də nəzərə alır.
Linki kopyala
Bənzər xəbərlər
Oxşar xəbərlər
Yer kürəsinin geoloji tarixində riyazi qanunauyğunluqlar aşkar edilib
Yer kürəsinin geoloji tarixində riyazi qanunauyğunluqlar aşkar edilib
Planetimizin tarixi sarsıntılarla doludur. Nisbətən sabit dövrlər kəskin və gözlənilməz fəlakətlərlə əvəzlənib, bu da ciddi dəyişikliklərə səbəb olub. Lakin əlamətlər göstərir ki, bu keçidlər göründüyü qədər də qeyri-proqnozlaşdırılan deyil. Yeni araşdırmaya görə, geoloqların Yer tarixində əsas geoloji fəsilləri ayırd etmək üçün istifadə etdikləri hadisələr gizli iyerarxik struktura tabe olur və bu, keçmiş və gələcək sarsıntılara işıq tuta bilər.
Qaranlıq materiyanın mövcudluğunu şübhə altına atan yeni fərziyyə irəli sürülüb
Qaranlıq materiyanın mövcudluğunu şübhə altına atan yeni fərziyyə irəli sürülüb
10 illərlə elm hesab edirdi ki, kainatımızın böyük hissəsi bizim üçün görünməz olaraq qalır. Söhbət 2 görünməz komponentdən gedir: qaranlıq materiya və qaranlıq enerji. Ottava Universitetinin fizika professoru Rajendra Gupta qaranlıq materiya və qaranlıq enerji olmadan kainatı izah etməli olan alternativ nəzəriyyə irəli sürüb.
Riyazi model Yer kürəsində həyatın spontan yaranması ehtimalını azaldır
Riyazi model Yer kürəsində həyatın spontan yaranması ehtimalını azaldır
Elm hələlik erkən Yer üzərində cansız materiyadan həyatın necə yarandığı sualına inandırıcı şəkildə cavab verə bilmir. Alqoritmik informasiya nəzəriyyəsini mürəkkəbliyi qiymətləndirmək üçün tətbiq edən ingilis riyaziyyatçısı Robert Endres sadə kimyəvi komponentlərdən ən erkən canlı hüceyrənin öz-özünə yığılması üçün nə qədər vaxt lazım olacağını təhlil edib.
Kanadalı alimlər soyuq termonüvə sintezi yolunda inqilabı addım atıblar
Kanadalı alimlər soyuq termonüvə sintezi yolunda inqilabı addım atıblar
1989-cu ilin sensasiyası adi temperatur və təzyiq şəraitində termonüvə sintezinin əldə olunması xəbəri oldu. ABŞ-dan olan iki tədqiqatçı guya ağır suda katalizator iştirakı ilə elektrokimyəvi reaksiya prosesində müsbət enerji çıxışı əldə etmişdi.
Mars mantiyasında yad formalaşmalar aşkar edilib
Mars mantiyasında yad formalaşmalar aşkar edilib
NASA InSight eniş modulu tərəfindən əldə edilən məlumatlar Marsın daxili quruluşunun unikal xüsusiyyətlərini üzə çıxarıb və onun mantiyasında yad formalaşmalar aşkar edilib.
Həftənin xəbərləri
